Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1988, Síða 65

Lestur og ritskýring
þarf í raun að vinna að því að koma sér upp aðferð sem hann er sáttur við
og sem honum finnst eiga við efnið sem hann vinnur með. Ritskýring er
ekki neitt „rítúal“ sem menn eigi að fylgja í blindni. Skýringarrit yfir
hinar ýmsu bækur Biblíunnar gefa stúdentum að sjálfsögðu vísbendingu
um aðferðafræði höfunda þeirra, og eins em til bækur og ritgerðir um
aðferðafræði.49
Hér á eftir leyfi ég mér að setja fram drög að tillögu um
vinnutilhögun við ritskýringu í þrem þáttum á grundvelli þess sem ritað
hefur verið hér að framan. Eg hugsa þessi drög sem umræðugrundvöll um
aðferðafræði.
1. Textinn:
a. Textafræði — handrit — leshættir — leit að fmmgerð —
varðveisla textans.
b. Þýðing — merkingarþættir — „kjamasetningar“.
c. Afmörkun textans — næsta samhengi — innri bygging.
d. Tíma- og staðarákvarðanir í textanum.
e. Þátttakendur í textanum og tengsl þeirra.
f. Sögumaður og áheyrandi sögumarms í textanum.
g. Form textans.
h. Röksemdafærslan í textanum.
Við þýðum gríska textann og/eða lesum hann í íslenskri þýðingu.
Hvort sem við þýðum úr grísku eða lesum íslenska þýðingu Nýja
testamentisins þá er okkur ljóst að textinn var upphaflega saminn á
grísku50 og hefúr verið varðveittur í handritum áður en hann var
prentaður. Mikill sægur er til af handritum og mikil vinna hefur verið
lögð í að fmna elstu leshætti en ekkert rit Nýja testamentisins er til í
fmmgerð (a).
Tvö tungumál em aldrei eins, hvorki að byggingu né orðaforða, og
því hlýtur það ætíð að vera álitamál hve þýðing er trú frumtexta.
Aberandi galli margra þýðinga er misskilin nákvæmni þar sem reynt er að
halda ytri gerð grískunnar og þvinga íslenskuna í búning grískrar
setningaskipunar. Tvö dæmi: Lýsingarhættir í grísku gegna iðulega
hlutverki atvikssetninga, og liggur beint við að þýða þá sem
49 Má m.a. nefna: O. Kaiser & W. K. Kummel, Exegetical Method: A Student's
Handbook, (New York: Seabury Press, 1967); R. Kieffer, Essais de méthodologie
néo-testamentaire. (Coniectanea Biblica. New Testament Series, 4, Lund: CWK
Gleemp, 1972); A. Stock, Umgang mit theologischen Texten. Methoden Analysen
Vorschlage, (Köln: Benziger Verlag, 1974); I. Howard Marshall (útg.), New
Testament Interpretation. Essays on Principles and Methods, (Exeter: Patemoster
Press, 1979); B. Olsson, Structure and Meaning in the Fourth Gospel, (Coniectanea
Biblica. New Testament Series, 6, Lund: CWK Gleerup, 1974).
50 Vissir hlutar gætu hafa verið þýddir úr arameísku eða hebresku.
63