Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1988, Síða 91

Nýjatestamentisfæði áfangar og viðfangsefni
fram á tengsl þess við hana. Þá opnaði hann augu manna fyrir því, að
rannsókn Nýja testamentisins yrði að byrja með elztu ritum þess,
Pálsbréfímum, og hann dró fram mikilvægi Páls postula og guðfræði hans
í sögu frumkristninnar. Loks gerði hann skýran greinarmun á
samstofnaguðspjöllunum, Mattheusar-, Markúsar- og Lúkasarguðspjalli,
annars vegar og Jóhannesarguðspjalli hins vegar. Lærisveinn Baurs, D.F.
Strauss (d. 1874), lengi fyrirlesari í heimspeki við háskólann í Tiibingen,
gerði tilraun til að skrifa ævisögu Jesú. í stað hefðbundinnar afstöðu
kirkjunnar, sem gerði ráð fyrir íhlutun Guðs í sögunni, og túlkunar
skynsemishyggjunnar á yfimáttúrulegum þáttum í lífi Jesú sem
óraunvemlegum, þá taldi Strauss söguleg sannindi liggja til grundvallar
frásögu guðspjallanna, en þau væm lituð trú kirkjunnar. Hann taldi ritun
ævi Jesú útilokaða, vegna þess að heimildir, guðspjöllin, litu ekki
eingöngu á Jesúm sem hluta sögunnar og eins gæfu þau laustengd brot,
sem væri raðað saman af guðspjallamanninum og endurspegluðu ekki
endilega uppmnalega atburðarás. í lífsskoðun sinni endaði Straus sem
efhishyggjumaður og guðsafneitari. Sumir fylgjendur Tubinger-skólans
gengu svo langt að afneita tilvist Jesú og Páls (B.Bauer, d.1882), en aðrir
skráðu sögu mannsins Jesú (J.E. Renan, d.1892).
b) Viðbrögð við spumingum Túbinger-skólans
Þeir, sem fyrst og fremst urðu til þess að halda áfram
sagnfræðilegum rannsóknum Nýja testamentisins á síðari hluta 19. aldar
og taka spumingar Túbinger-skólans til athugunar og endurskoðunar,
vom þrír prófessorar og guðfræðingar ensku Biskupakirkjunnar í
Cambridge. Þar ber fyrst að nefna J. B. Lightfoot (d. 1889), sem tók sér
fyrir hendur að rannsaka og skýra elztu heimildir Nýja testamentisins,
Pálsbréfín. Það leiddi hann til athugunar á tímasetningu rita Nýja
testamentisins, sem Baur hafði dreift allt fram að 160 eftir Krists burð.
Lightfoot valdi að rannsaka tímasetningu rita næst á eftir ritum Nýja
testamentisins, þ.e. bréf Ignatíusar biskups í Antíokkíu á Sýrlandi til
safnaða í Litlu-Asíu og bréf Clemenz biskups í Róm til safnaðarins í
Korinþu. Þessi rit syna þekkinRu á efhi Pálsbréfa og guðspjallanna.
Rannsóknimar leiddu til þeirrar niðurstöðu, að bréf Ignatíusar væm
skráð skömmu eftir 100 og bréf Clemenz skömmu fyrir 100 eftir Krists
burð. Þá vakti hann athygli á, að ekki væri að finna í þessum ritum
vitnisburð um spennu milli flokka Péturs og Páls, heldur bera þau vitni
nánum tengslum þeirra.
Hinir tveir guðfræðingamir í Cambridge vom prófessor B. F.
Westcott (d. 1901), sem skrifaði merk skýringarit yfir Jóhannesarritin, og
prófessor F. J. H. Hort (d. 1892), sem ritaði m.a. sögu gyðingkristninnar
og kirkjusögu. Merkasta verk þeirra var á sviði textarannsókna. Þeir
söfnuðu lesháttum eldri textaútgáfa, m.a. þýzka málfræðingsins K.
Lachmanns frá 1831, en hann var fyrstur til að yfirgefa alveg texta
austurkirkjunnar og prenta endurbyggðan texta á gmndvelli elzm og
89