Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1988, Síða 118

Þórir Kr. Þórðarson
kapítalisma var til dæmis áberandi. Hinir fátæku em fátækir af því að
eitthvað er bogið við þá, þeir eiga að geta bjargað sér eins og „við“ sem
erum orðin rík (og við emm rík vegna þess að Guð hefur ákveðið að við
skulum vera það, en hinir fátækir). Þá ber hugmyndafræði
stjómunarfræða fyrirtækja evangelískan mannsskilning ofurliði: Fortíðin
er fyrirgefin, framtíðin er gulltryggð (af því að við trúum á Guð), og þess
vegna þurfum við aðeins að hugsa um eitt: líðandi stund. („Hvaða
stjómunarfræðingur sem er getur sagt þér að enginn getur hugsað nema
um eitt í einu. Þess vegna nærðu mestum árangri með því að hugsa aðeins
um eitt, stundina sem er að líða“, er nær orðrétt setning úr einu viðtalinu
við velklæddan trúarforstjóra. Jobsbók, angist Jeremía og píslir Krists
hafa sem sé misst gildi sitt.)
Guðfræðileg viðhorf og söguleg sýna hvemig syndin verkar þegar
um er að ræða fyrirbæri sem þessi. Hún er hættulegust þegar hún birtist í
dularklæðum trúar og góðleika, er menn ímynda sér að þeir séu að ganga
erinda Guðs en em í raun að vinna að eflingu eigin valda og auðs.21
Trúarhreyfingar eiga það til að verða að lokuðum kerfum sem notast
við peningalega og pólítíska valdahringi, og (í þessu tilfelli) raftækni
ljósvakans knúða afli geypilegs fjármagns. Þá hefur kenningakerflð,
peningum stutt og pólítísku valdi, verið gert að algjörum, „absolut“
sannleika. Þar með hefur frelsi fagnaðarerindisins og kristnum
mannsskilningi verið bægt burt. — í þessum efnum er mikil þörf á því að
kynna íslenskum almenningi rýnin, vísindaleg viðhorf til kristindómsins,
eins og áður var getið.
Sjónvarpsþættimir tveir, „Til komi þitt ríki“ og „Verði þinn vilji,“
hefðu mátt vera þrír og sá þriðji heitað „Eigi leið þú oss í freistni.“
Þættimir fjölluðu neíhilega um trúarleiðtoga sem höfðu fallið í freistni
auðs og valda. Ef við beitum rýninni kirkjusögu sjáum við að einmitt þetta,
að falla í freismi auðs og valda, var það sem henti kirkjuna á miðöldum.
Það var þess vegna sem Lúther og Kalvín risu til vamar frelsi
fagnaðarerindis Krists.
Þeir sem lesið hafa Nafn rósarinnafi2 kannast við deilumar um
fátækt Krists á 14. öld. Þær urðu til í tengslum við
endumýjunarhreyfingar innan kirkjunnar sem rákust illilega á auðshyggju
og vald miðaldakirkjunnar, en virðast hafa farið fram hjá Fyrstu
baptistakirkjunni í Dallas.
Þegar frelsi fagnaðarerindisins er aíhumið em aðeins hlutar
Ritningarinnar leyfðir, aðrir bannaðir, þeir hlutar sem em í andstöðu við
hið lokaða kerfi, eins og dæmi kennarans unga í Nýja testamentisfræðum
21 Sbr. Reinhold Niebuhr, Nature and Destiny of Man. A Christian Interpretation. L
Human Nature. II. Human Destiny. One Volume Edition. Gifford Lectures. New York:
Charles Scribner's Sons, 1951, passim.
22 Umberto Eco, Nafn rósarinnar. Thor Vilhjálmsson þýddi. Rvík: Svart á hvítu,
1984.
116