Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1998, Qupperneq 151

Guðfrœði og biblíuþýðing
kom út 1611. Yngri þýðingamar greinir hann í stórum dráttum í þrjá flokka: í
fyrsta lagi þýðingar á mæltu máli (idiomatískar þýðingarj.Til þess flokks heyra
þýðingar James Moffatt og Edgars Goodspeed en auk þess þýðingar Ronalds
Knox, J.P. Phillips og Williams Barclay. New English Bible (NEB) telst einnig til
þessa flokks. í þessum flokki getur stundum verið erfitt að greina á milli hvort
um umritun (parafrasa) sé að ræða eða þýðingu.
í öðru lagi fjallar hann um þýðingar sem byggjast á málvísindalegum aðferð-
um eins og „Good News“ þýðingarnar og í þriðja lagi endurskoðaðar þýðingar
eins og Revised Standard Version (RSV) og New Revised Standard Version
(NRSV).
Segja má að allir tilgreindir höfundar telji eldri þýðingarnar standa þeim
yngri miklu framar. David Daniell telur meira að segja að hæfileiki manna til að
þýða Biblíuna á ensku hafi dáið út með William Tyndale.25 Helsta gagnrýnin sem
kemur þar fram er að ekki sé lengur einn heildstæður biblíutexti til þegar svo
margar nýjar þýðingar eru notaðar og sé það afturför. Ýmsir telja að nýju þýðing-
arnar búi ekki yfir andagift þýðingar Jakobs konungs og málfar þeirra sé yfirleitt
hversdagslegt og rislágt.
Aðrir telja það hins vegar kost að þýðingarnar séu margbreytilegar og sé það
eðlilegra þegar tekið er tillit til margbreytilegra viðhorfa manna. Það er haft eftir
biblíuþýðandanum Coverdale að ólíkar þýðingar hjálpi lesandanum miklu betur
til að skilja biblíutextann heldur en skýringarrit og lestrarleiðbeiningar og er ég
honum fyllilega sammála.
Spurningin er sístæð: Hvemig getum við 20. aldar menn tileinkað okkur
hugsanir og viðhorf manna frá 1. öld sem við höfum takmarkaðar upplýsingar
um og komið orðum að tjáningu þeirra? Getum við stuðst við einhverja sam-
mannlega þætti sem brúa bilið milli kynslóða og alda? Er það borin von að geta
þýtt texta frá 1. öld sem gæti haft áhrif á nútímamenn? Spumingin er í stuttu máli
þessi: Getum við lagt fram þýðingu á Nýja testamentinu sem getur náð til les-
enda nú (án of mikilla skýringa) eða eigum við að hafa formtrúa þýðingu sem
þarfnast ærinnar fræðslu svo að hún skiljist?
Við lesum Nýja testamentið að meira eða minna leyti út frá þeim aðstæðum
sem við búum við, trúarlegum og félagslegum bakgrunni okkar, og þó að við
reynum að lesa textann út frá sjónarhóli frumkristni er það erfiðara og flóknara
en menn ætla.
Rit Nýja testamentisins em ekki kennisetningar heldur em þau vitnisburður
um trúar- og lífsviðhorf manna og ætluð til lestrar og kannske ekki síst til upp-
25 D. Daniell, „Tanslating the Bible“ í: S.E. Porter (ritstj.) The Nature of Religious Language. A
Colloquium. Roehampton Institute London Papers, 1. Sheffield Academic Press (Sheffield)
1996 s. 68-87.
149