Þjóðmál - 01.06.2010, Qupperneq 30

28 Þjóðmál SUmAR 2010
dráttarlaust svo, að engin vandkvæði væru á því
að bankinn gæti staðið við sínar skuldbind ing ar
eftir helgi, en að öðru leyti var vísað á íslenska
Fjármálaeftirlitið, sem eftirlitsaðila með rekstri
bankans á Íslandi . Er Bretarnir spurðust fyrir
um þetta mál hjá Fjármálaeftirlitinu hér heima
munu þau svör hafa fengist að Fjármálaeftir lit inu
væri ókunnugt um stöðu Straums . Við svo búið
hafi Bretarnir orðið órólegir og talið bankann
vera eftirlitslausan . Íslenska Fjármálaeftir litið
mun hafa farið að grennslast fyrir um málið í
kjölfarið og átt fundi með stjórnendum Straums
föstudaginn 6 . mars og aftur daginn eftir, en þá
höfðu fulltrúar Seðlabanka bæst í hópinn .54
Blaðamaður Fréttablaðsins leitaði álits
Gunn ars Haraldssonar, formanns stjórnar
Fjár mála eftirlitsins, á þeirri atburðarás sem að
framan er lýst . Orðrétt var haft eftir Gunn­
ari: „Ég skil ekki hvernig svona saga fer af
stað . FME fylgdist vel með eiginfjárstöðu
og lausafjárstöðu fyrirtækjanna og samskipti
okkar við FSA [breska fjármálaeftirlitið] hafa
verið með miklum ágætum .“55
Höfundur hefur ítrekað spurst fyrir um þessi
mál hjá breska fjármálaeftirlitinu á grundvelli
breskra upplýsingalaga (e . Information Act),
en Bretarnir verjast allra frétta og bera við
bankaleynd . Eina skjalið sem þeir hafa veitt
höfundi afrit af er tölvupóstur dagsettur 9 .
mars, sem líkast til var sendur til íslenskrar
systurstofnunar breska fjármálaeftirlitsins .
Í þessu bréfi kemur fram að Bretarnir hafi
gripið til neyðarráðstafana eða „emergency
precautionary action . . . in order to protect the
interests of consumers in relation to the UK
branch og this incoming bank from an EEA
State“, eins og það er orðað í tölvubréfinu .56
Ýmsir urðu til að gagnrýna að neyðarlögunum
skyldi beitt gegn Straumi . Jón Magnússon, al­
þingismaður og hæstaréttarlögmaður, kvaðst
undr ast ákvörðun stjórnvalda . Að hans mati hefði
verið eðlilegra að bankinn hefði farið í skipta­
54 „Straumur gagnrýnir FME .“ Fréttablaðið, 10 . mars 2009 .
55 Sama heimild .
56 Strictly private and confidential – Straumur­
Burdaras Investment Bank hf . Tölvupóstur breska
fjármálaeftirlitsins, dags . 9 . mars 2009 . Nöfn sendanda og
viðtakanda hafa verið afmáð .
meðferð án þess að ríkið blandaði sér í málið .
Þá gagnrýndi hann ríkisstjórnina fyrir að hætta
fjármunum almennings með þessum hætti .57
Hinn 19 . mars veitti Héraðsdómur Reykja­
víkur Straumi­Burðarási fjárfestingabanka
hf . heimild til greiðslustöðvunar til 11 . júní .
Mark miðið með greiðslustöðuninni var að
gera bankanum mögulegt að endurskipuleggja
rekstur félagsins í samvinnu við kröfuhafa,
en þetta var sú leið sem stjórnendur Straums
höfðu ráðgert að fara áður en Fjármálaeftirlitið
tók skyndi lega ákvörðun um að taka yfir bank­
ann .58 Sama dag og bankanum var veitt heim­
ild til greiðslu stöðvunar var 79 starfsmönn­
um hans sagt upp, þar af 38 á Íslandi og 41 í
Bretlandi og Danmörku . Þá var tilkynnt að 45
starfs mönnum til viðbótar yrði sagt upp þá um
vorið eða sumarið .59 Hinn 18 . apríl var Óttar
Pálsson skipaður nýr forstjóri Straums í stað
Willams Fall, sem sagði starfi sínu lausu sama
dag og Fjármálaeftirlitið tók við valdi hluta­
hafafundar Straums .
Svein Harald Øygard hefur greint frá því
í samtali við höfund að brotthvarf Straums
sem banka í fullum rekstri hafi aukið enn á
erfiðleika fjármálakerfisins og torveldað lausnir
aðkallandi vandamála þegar komið var fram á
sumarið 2009 .60
Niðurstöður
Af atburðarásinni hér að framan má ljóst vera að málefnalegar forsendur réðu ekki alfarið
för hjá stjórnvöldum þegar ákveðið var að veita
bankanum ekki frekari fyrirgreiðslu, líkt og fram
kom í samtali starfsmanns viðskiptaráðuneytis
við Óttar Pálsson, aðallögfræðing Straums .
Í stað þess að koma Straumi til aðstoðar var
gríðarháum upphæðum af opinberu fé varið til
að bjarga öðrum fjármálafyrirtækjum, sem flest
hver eru horfin yfir móðuna miklu . Segja má
að alþjóðlega fjármálakreppan hafi verið hvað
57 „Skiptameðferð eðlilegri en yfirtaka á Straumi .“ Vísir.is,
9 . mars 2009 .
58 „Slitastjórn Straums skipuð .“ Mbl.is, 12 . maí 2009 .
59 „Straumur segir 79 starfsmönnum upp .“ Mbl.is, 19 .
mars 2009 .
60 Svein Harald Øygard, viðtal 17 . desember 2009 .