Gerðir kirkjuþings - 2009, Qupperneq 81

81
á að þjóna. Jafnframt verða ákvarðanir um innri mál kirkjunnar, lög og starfsreglur að
vera í samhljómi við trú, játningu og kenningu evangelísk-lúterskrar kirkju.

Innri mál þjóðkirkjunnar
Með gildistöku laga um Kirkjuráð nr. 21 9. júní 1931 fékk þjóðkirkjan sjálf „sam-
þykktaratkvæði og ákvörðunarrétt um guðsþjónustur kirkjunnar, veitingu sakramenta
og kirkjulegar athafnir og helgisiði ...“ Þar með hlaut kirkjan sjálf forræði sinna innri
mála, sem áður var á hendi konungs. Þetta var staðfest með lögum um kirkjuþing sem
tóku gildi 1958 og enn frekar í núgildandi lögum um stöðu, stjórn og starfshætti þjóð-
kirkjunnar, nr. 78/1997. Þar er hin evangelísk lúterska þjóðkirkja á Íslandi skilgreind
sem sjálfstætt trúfélag sem ber ábyrgð á eigin trúargrundvelli, helgisiðum og
kenningu. Með þessari breytingu færðust nánast öll verkefni sem áður heyrðu undir
ráðherra kirkjumála til kirkjuþings. Atbeini ríkisvaldsins að innri málum kirkjunnar er
þar með að öllu leyti horfinn frá Stjórnarráðinu til kirkjunnar sjálfrar.

Samkvæmt lögum nr. 78/1997 hefur kirkjuþing „æðsta vald í málefnum þjóð-
kirkjunnar innan lögmæltra marka. Málefni, er varða kenningu kirkjunnar og agavald,
heyra þó undir biskup Íslands, sbr. 10., 11., 19. og 28. gr. Samþykktir um kenningar-
leg málefni, guðsþjónustuhald, helgisiði, skírn, fermingu og altarissakramenti verða
að sæta umfjöllun prestastefnu áður en þær hljóta endanlega afgreiðslu á kirkjuþingi.“

Samþykktir
Mikilvægt er hafa á einum stað glöggt yfirlit yfir kenningu kirkjunnar og forsendur
fyrir siðum hennar og hefðum.
Fátt er um eiginleg nýmæli í þessum samþykktum, heldur er um að ræða skráning og
framsetning þess hvernig þjóðkirkjan hefur á umliðnum áratugum skilið og túlkað og
framkvæmt hlutina. Framsetningin er að fyrirmynd nýlegrar kirkjuskipanar sænsku
kirkjunnar og þýskra landskirkna. Það á t.d. við um formálana. Þeir eru eins konar
guðfræðileg greinargerð fyrir viðkomandi viðfangsefni. Síðan fylgja efnisgreinar.
Þjóðkirkjan er sem evangelísk-lútersk kirkja í samstarfi og samræðum við aðrar
kirkjur og verður að gera grein fyrir sér, sjálfsmynd sinni og veru. Orðfæri og fram-
setning ber keim af því.

Með samþykktum um innri mál kirkjunnar er safnað saman á einn stað upplýsingum,
reglum, fyrirmælum og ákvörðunum frá ýmsum tímum. Um kirkjulegar athafnir og
framkvæmd þeirra hafa gilt ákvæði handbóka kirkjunnar, reglugerðir stjórnvalda,
konungsbréf, „forordningar“ og „rescript“ frá ýmsum tímum, fyrirmæli biskupa og
úrskurðir, og hefðir og venjur. Lög um stöðu, stjórn og starfshætti þjóðkirkjunnar vísa
til innri mála kirkjunnar, játninga og helgisiða. Ýmis önnur lög, starfsreglur og stjórn-
valdsákvæði og kirkjuleg siðvenja vísa iðulega til hefða sem hvergi eru skilgreindar
með aðgengilegum hætti, þótt sumt af þessu sé enn að finna í Lagasafni. Þar er þó um
margvísleg ákvæði að ræða sem telja má úrelt. Þegar þessar samþykktir hafa verið
staðfestar munu þau ákvæði verða felld úr gildi. Hin evangelísk-lúterska þjóðkirkja á
Íslandi er sjálfstætt trúfélag og hlýtur sem slíkt að bera ábyrgð á eigin trúargrundvelli,
helgisiðum og kenningu. Með umfjöllun Prestastefnu og staðfesting kirkjuþings á
samþykktum þessum axlar þjóðkirkjan þá ábyrgð.