Orð og tunga - 01.06.2010, Síða 22

12
Orð og tunga
6 Afskipti örnefnanefndar af bæjanöfnum
6.1 Nýbýlanöfn
Örnefnanefnd tekur við tilkynningu um nafn á nýju býli. Tilkynning-
unni verður að fylgja vottorð sýslumanns um eignarrétt málsaðila á
býlinu (t.a.m. staðfest ljósrit úr fasteignabók eða þinglýst afsal) og
afrit af leyfisbréfi ráðherra til stofnunar nýbýlis. Örnefnanefnd hef-
ur, a.m.k. frá 1998, metið úrskurðarsvið sitt svo að það nái aðeins til
lögbýla og ýmissa annarra býla þar sem fólk á lögheimili. Nefndin
hefur því vísað frá sér án úrskurðar erindum, sem henni hafa borist,
um nöfn á t.d. sumarbústöðum eða óbyggðum lóðum og landspildum
þar sem hvorki hefur verið stofnað lögbýli né lögheimili (sbr. Svavar
Sigmundsson 2005:273). Þegar örnefnanefnd hefur borist tilkynning
um nafn á býli kannar nefndin hvort nafnið fullnægi skilyrðum bæja-
nafnalaganna. Sé svo er samþykkið sent sýslumanni svo að eigandi
geti þinglýst nafninu. Að öðrum kosti gerir nefndin athugasemd við
nafnið, óskar eftir öðru nafni og veitir aðrar leiðbeiningar um úrlausn
málsins.
Bæjanafnalögin mæla svo fyrir að við upptöku nýnefna skuli gæta
þess að fylgja þeim venjum sem ráðið hafi nafngjöfum býla á íslandi.
Hjá Þórhalli Vilmundarsyni (1980) og Svavari Sigmundssyni (2005) er
m.a. greint frá leiðbeiningum örnefnanefndar um ný bæjanöfn í gegn-
um tíðina. í leiðbeiningum örnefnanefndar 1951 var lögð áhersla á að
nöfn samræmdust staðháttum. Þar sagði einnig m.a. að ef nýbýli væri
reist við sama hlað eða í sama túni og eldra býli væri eðlilegt að nota
sama nafn en greina á milli með númerum og þau eru rituð með róm-
verskum tölustöfum. Þá voru tilgreindar nokkrar tegundir nýbýla-
nafna sem ekki yrðu leyfðar (sjá Þórhall Vilmundarson 1980:28).
I bæjanafnalögunum er ákvæði um að ný býlanöfn megi ekki leiða
til samnefna á fasteignum í sama héraði né nafna sem eru svo lík öðr-
um nöfnum á fasteignum í héraðinu að hætt sé þess vegna við nafna-
brenglum. Fram til 1988 var í lögunum miðað við sýslufélag en Al-
þingi breytti því í hérað við lagabreytingu um skipan sveitarstjórnar-
mála 1988. í reglugerð nr. 136/1999 er hugtakið hérað í þessu sambandi
túlkað svo að miðað skuli við sama sýslumannsumdæmi. Bannið við
samnefnum getur leitt til þess að ekki er hægt að fallast á nöfn sem
þó virðast ákjósanleg miðað við staðhætti. Sem dæmi um þetta má
nefna að tilkynnt var til örnefnanefndar fyrir nokkrum árum um nafn-