Orð og tunga - 01.06.2010, Blaðsíða 142

132
Orð og tunga
Bókin skiptist í sjö kafla. Að loknum stuttum inngangi (bls. 1-4) er
fjallað um fræðilegan bakgrunn og ýmis mikilvæg hugtök (2.-3. kafli,
bls. 5-94). Þá eru málfræðifyrirbærin (sjá hér á undan) afmörkuð (bls.
95-126) og því næst er gerð grein fyrir aðferðum við gagnasöfnun og
úrvinnslu gagna (bls. 127-165). Lengsti kaflinn (bls. 166-272) greinir
frá niðurstöðum um málfræðilegu einkennin eitt af öðru og um við-
horf þátttakendanna. Bókinni lýkur á kafla (bls. 273-304) þar sem m.a.
er lagt mat á niðurstöðurnar í heild og þær settar í almennt fræðilegt
samhengi.
Finnur túlkar niðurstöður sínar þannig að íslenska sé stöðugt mál
og hann telur að þann stöðugleika megi m.a. skýra með neikvæðu
viðhorfi almennings til málbreytinga, skýrri mállegri þjóðhyggju og
málstefnu þar sem stöðugleiki sé eitt meginmarkmiðið.
Ari Páll Kristinsson
Wahl, Betty. Islcindisch: Sprachplanung und Sprachpurismus.
Universitátsverlag Winter. Heidelberg. 2008. ISBN 978-3-
8253-5513-5. 324 bls.
Eins og titillinn sýnir fjallar þessi bók um þá málstefnu sem fylgt hefur
verið á íslandi. Sérstaklega er hér horft til hreintungustefnunnar og
höfundur varpar ljósi á sögulegan og hugmyndafræðilegan bakgrunn
hennar. Wahl telur að ytri aðstæður hafi ýtt meira undir það á íslandi
en víða annars staðar að þjóðtunga gegni sérstöku hlutverki í mótun
þjóðarsjálfsmyndar. Hér er íslensk málstefna skoðuð sérstaklega út frá
því hlutverki tungumáls. Bókin er byggð á doktorsritgerð höfundarins
frá Goethe-háskólanum í Frankfurt am Main árið 2007.
í inngangskafla (bls. 17-29) er sögð rannsóknarsaga viðfangsefnis-
ins og gerð grein fyrir þeim mismunandi skilningi sem lagður hafi ver-
ið í ýmis grundvallarhugtök sem byggt er á. Höfundur notar hugtak-
ið islándischer Sprachpurismus sem yfirhugtak yfir annars vegar púrisma
sem hugmyndafræðilega hefð og hugsunarhátt fyrr og nú og hins veg-
ar um hagnýta stefnu í framkvæmd, þ.e. aðgerðir og ráðstafanir af
ýmsu tagi (málrækt, málstýring).
Fyrsti eiginlegi bókarhlutinn nefnist „Sprache und Geschichte:
Entstehung und Entwicklung des islándischen Sprachpurismus" (bls.
31-111). Hann skiptist í tvo kafla sem fjalla um hugmyndasögu og