Orð og tunga - 01.06.2010, Side 26

16
Orð og tunga
af því tagi nefna erindi þar sem tilkynnt var um nafn með seinni liðinn
-Jilíð á býli sem stendur í ákaflega flötu landslagi. Örnefnanefnd synj-
aði um nafnið með vísan til ákvæðisins um nafngiftahefð. Tilkynnend-
ur kærðu raunar úrskurðinn til menntamálaráðuneytis eins og nefnd-
in hafði leiðbeint þeim um. Menntamálaráðuneyti staðfesti niðurstöðu
nefndarinnar.
Af framansögðu má sjá að mjög fátítt er um þessar mundir að eig-
endur býla tilkynni um ný bæjanöfn sem örnefnanefnd síðan hafnar á
þeirri forsendu að þau brjóti í bága við nafngiftahefð (3,5% árið 2007).
Langmestur hluti tilkynninganna fellur að íslenskum nafngiftavenj-
um og samræmist raunar bæjanafnavenjum allar götur frá upphafi
byggðar eins og ráða mátti af yfirlitum hér á undan um helstu síð-
ari liði bæjanafna. Þetta vekur e.t.v. þá spurningu hve mikil þörf sé
á eftirliti með nafnavalinu af hálfu hins opinbera, þ.e. hvort almenn-
ingi væri ekki vel treystandi til að vernda og rækta bæjanafnaforðann
án eftirlits örnefnanefndar. Ef til vill mætti a.m.k. halda því fram að
nauðsyn á almennu eftirliti með vali bæjanafna sé heldur augljósari
þegar kemur að óskum sumra jarðeigenda um að víkja frá eldri bæja-
nöfnum. Um það er rætt í næsta kafla.
6.2 Nafnbreytingar á býlum
í bæjanafnalögunum eru reistar býsna rammar skorður við nafnbreyt-
ingum á býlum. Nöfnunum má ekki breyta nema með leyfi örnefna-
nefndar og nefndin má ekki heimila breytingar nema alveg sérstak-
lega standi á, svo sem að býlið sé samnefnt öðru lögbýli í sama um-
dæmi sýslumanns eða því um líkt. Samkvæmt reglugerð nr. 136/1999
má einnig taka beiðni til greina ef svo háttar til að eldra nafn er mjög
óviðeigandi eða óheppilega myndað eða þannig að það geti skaðað
þá starfsemi sem fram fer á býlinu. Hvatinn að elstu lögum um bæja-
nöfn, 1913, var einkum að sporna við tilhneigingu til nafnbreytinga
á býlum. Með lögum um bæjanöfn 1937 var enn skerpt á skilyrðum
fyrir nafnbreytingum enda höfðu breytingar haldið áfram þrátt fyr-
ir fyrri lagasetninguna. Þannig hafði t.a.m. Geitastekkur orðið Bjarma-
Jand (1916) og Svangi breyst í Haga (1932) (Þórhallur Vilmundarson
1980:25-26).
Örnefnanefnd berast yfirleitt nokkur erindi á hverju ári með beiðni
um breytingu á nafni býlis. Áratuginn 1998-2007 var skilyrðum laga