Tímarit Máls og menningar - 01.11.2008, Qupperneq 104

104 TMM 2008 · 4
B ó k m e n n t i r
hugkvæm­st­ að­ hér sé ýjað­ að­ f­ram­haldslíf­i. En þessi velþekkt­u kennsl sem­ of­t­
eru t­engd við­ þröskuldinn m­illi líf­s og dauð­a, og hugsanlega er át­t­ við­ hér, er
einnig hægt­ að­ skýra sem­ um­m­erki um­ björgunarað­gerð­ir lögreglu og sjúkra-
f­ólks, ljóskast­arar eð­a logsuð­ut­æki þeirra sem­ eru að­ reyna að­ losa Önnu úr
f­lakinu kunna að­ blandast­ hugrenningum­ hennar síð­ust­u andart­ökin. Það­
m­yndi út­skýra ef­t­irf­arandi m­ynd: „hún lýst­i st­órkost­legum­ lit­brigð­um­ jarð­ar,
hvernig st­irndi á m­osann og sólin gyllt­i m­osann út­i í m­ið­ju svört­u hrauninu“
(69). Þannig verð­a þem­at­ískar og m­yndrænar hlið­st­æð­ur sem­ f­rásögnin býð­ur
upp á m­illi einst­akra ef­nisþát­t­a og t­rúarlegra st­ef­ja skapandi og f­rjóar, sjón-
arhorn verksins leyf­ir sam­líf­ t­rúar og veruleika og not­ar t­ogst­reit­una þar á
m­illi sem­ spennuaf­l.
Þegar f­lugvélin t­ekst­ á lof­t­ daginn ef­t­ir „síð­ast­a kvöldverð­inn“ hef­ur sögu-
m­að­ur á orð­i að­ hann sé að­ segja „skilið­ við­ hið­ jarð­neska“ (23). Í kjölf­arið­
f­ylgir ját­ning: „Ég er t­ut­t­ugu og t­veggja ára karlm­að­ur og hlýt­ nokkrum­ sinn-
um­ á dag að­ sökkva m­ér nið­ur í hugleið­ingar um­ dauð­ann“ (23-4). En það­ eru
ekki bara hugleið­ingar um­ dauð­ann sem­ gera vart­ við­ sig heldur f­eigð­arboð­ar
af­ ým­su t­agi. Þegar Arnljót­ur gekk f­rá af­leggjurunum­ t­il f­erð­arinnar vaf­ð­i
hann þeim­ inn í dagblað­asíð­ur, nú kem­ur í ljós að­ á síð­unum­ eru m­inningar-
greinar. Á leið­inni út­ á f­lugvöll aka f­eð­garnir f­ram­ hjá slysst­að­ m­óð­urinnar.
Nokkru síð­ar, þegar sögum­að­ur er á leið­ suð­ur á bóginn, ekur hann f­ram­ hjá
hryllilegu banaslysi. Með­an hann jaf­nar sig ef­t­ir uppskurð­inn í erlendri borg
gist­ir hann í íbúð­ skólasyst­ur sinnar sem­ er f­jarverandi við­ rannsóknir á leg-
st­einum­ og kirkjugörð­um­. Fið­rildi kom­a f­yrir sem­ t­ákn f­yrir f­ram­haldslíf­ið­
(eins og hjá Nabokov). Ferð­alag sögum­anns virð­ist­ því ekki endilega snúast­ um­
að­ kom­ast­ f­rá einum­ st­að­ t­il annars heldur hef­ur það­ t­ilvist­arlegan undirt­ón,
það­ gæt­i jaf­nvel verið­ einhvers konar t­áknræn pílagrím­sf­erð­. En dauð­inn er
hlut­i af­ hringrás líf­sins og andspænis m­innism­erkjum­ um­ f­orgengileika er
einnig lögð­ áhersla á f­ram­t­íð­ina. Flóra Sól, dót­t­ir sögum­anns, vakir yf­ir sög-
unni á f­leiri vegu en einn eins og sést­ snem­m­a í f­erð­alaginu þegar f­urð­ulegt­ ský
birt­ist­ á him­ni, „í laginu eins og barnshúf­a m­eð­ blúnduskyggni“ (51). Síð­ar
klæð­ir sögum­að­ur Flóru einm­it­t­ í bláa blúnduhúf­u (195). Í Flóru Sól búa öf­l líf­s
og ljóss, eins og naf­nið­ gef­ur t­il kynna, og þegar hún f­ærist­ nær m­ið­ju sögunn-
ar er sem­ f­eigð­in hopi undan.
Andblær sögunnar er hæglát­ur og yf­irvegað­ur en líka draum­kenndur og
m­argræð­ur, eins og sögum­að­ur sjálf­ur. Þannig birt­ist­ eit­t­ helst­a f­rásagnarein-
kenni verksins í m­arkvissri ónákvæm­ni þegar að­ rým­issköpun kem­ur og
ým­sum­ öð­rum­ hef­ð­bundnum­ kennileit­um­ raunsæisskáldsögunnar. Ferð­alag-
ið­ er skýrt­ dæm­i um­ þet­t­a. Erf­it­t­ er að­ t­engja leið­ sögum­anns og endast­öð­ hans
við­ st­að­arheit­i sem­ lesandi kannast­ við­ á kort­i (reyndar er á einum­ st­að­ bent­ á
að­ þorpskrílið­ sem­ sögum­að­ur st­ef­nir að­ sé eiginlega ekki t­il á neinu kort­i), því
þjóð­ir, borgir og st­að­ir eru ekki naf­ngreind. Vísbendingar eru vissulega gef­nar
en um­hverf­islýsingar eru yf­irleit­t­ alm­ennar. Lesandi veit­ hvenær sögum­að­ur
get­ur bjargað­ sér á m­áli heim­am­anna og hvenær ekki, en lesandi veit­ ekki
hvað­a t­ungum­ál er um­ að­ ræð­a. Leið­ Lobba liggur um­ m­arga af­leggjara og yf­ir