Skírnir - 01.04.2017, Qupperneq 43

43þágufallssýki
Það var nefnilega alls ekki markmiðið að ýta undir ósamræmi í
málkerfinu sem þó er staðreynd, því að það virðist sem þágu-
fallssýkin sé mun algengari þegar frumlagið er annað en fyrstu per-
sónufornafn í eintölu eins og fjallað var um hér að framan. Líkast til
er það vegna þess að mesta athyglin hefur beinst að því að leiðrétta
fyrstu persónuna og fá börn til að segja ég hlakka til og mig langar
en síður til dæmis að leiðrétta krakkanum hlakkar til og stúlkunum
langar. Þannig að fyrir einhverja gildir ein regla fyrir umræddar
sagnir í fyrstu persónu eintölu en önnur regla þegar frumlagið er
eitthvað annað. Hvað suma aðra nemendur varðar hefur kennslan
ekki gert annað en að fylla þá af óöryggi gagnvart tungumálinu því
að þeir vita ekki hvernig þeir eiga að nota viðkomandi sagnir. Að
auki hefur kennslunni tekist að viðhalda fordómum sem finna má í
hugum einhverra nemenda í garð þágufallssýki og birtist í því að
þeir leiðrétta bæði sjálfa sig og aðra. Það má gera því skóna að þeir
kennarar sem telja baráttuna tapaða hafi rétt fyrir sér og að best væri
að hætta hreinlega öllum afskiptum af málbreytingunni enda gerir
hún líka illt verra. Það er einnig sú niðurstaða sem Höskuldur Þrá-
insson komst að (2014).
Við þetta er svo að bæta að nemendur sjálfir sjá margir hverjir að
það gengur ekki upp að læra ákveðna málnotkun í skólanum sem
aldrei er notuð annars, líkt og Mána gerir:
Mána Það er náttúrlega tilgangslaust að læra þetta í skólanum ef þú þarft
síðan aldrei, ef þú segir þetta ekki einu sinni.
Nemendur átta sig líka sumir á að útbreiðsla þágufallssýki er of
mikil til að nokkuð sé hægt að gera í málinu, líkt og Ella gerir:
Ella Já, er þá nokkuð hægt að laga það þegar svona margir eru farnir að
segja það?
Margir nemendur telja heldur ekki að það breyti neinu fyrir íslenskt
mál þó að sagt sé mig eða mér hlakkar til. Bæði skilst það jafn vel
og ég hlakka og er alveg jafn íslenskt:
Már Alveg eins og þessi regla, […] hún skiptir ekki það miklu máli, sko
ég skil alveg fólk þó að það segi Siggu hlakkar til.
skírnir
Skírnir vor 2017.qxp_Layout 1 31.3.2017 13:23 Page 43