Skírnir - 01.04.2017, Page 54

mæla með því að vísa m.a. í síðari tíma heimildir sem þeir telja að hafi
sögulegt gildi (Nagel 2008: 838–840; Neuwirth 2013: 97–104).
Þegar texti Kóransins er skoðaður má að mati ýmissa fræði-
manna hæglega finna í honum mótsagnir, ýmiss konar innskot og
skýringar á versum með vísunum í önnur rit. Af þessum sökum sé
ekki um sérlega samstætt rit að ræða. Því hefur verið haldið fram að
hugtakið „kóran“ sé sýrlenskt að uppruna (qeryana) og þekkt í lit-
úrgíu sýrlensku kirkjunnar en hafi þar verið notað um handbækur
sem innihéldu m.a. textaraðir kirkjuársins.9
Fræðimenn leitast við að skoða og túlka Kóraninn í sínu sögu-
lega samhengi. Hann beri að rannsaka með sama hætti og aðra texta
frá ármiðöldum og túlka hann í samhengi þess (Neuwirth 2013).
Niðurstöður þessara rannsókna eru ekki einungis byggðar á sögu-
legri greiningu sjálfs textans heldur einnig á því sem tekist hefur að
draga fram í dagsljósið um þennan tíma á sviði fornleifafræði, auk
málfræði, textasögu, texta- og bókmenntagreiningu o.s.frv.
Á 19. öld vaknaði mikill áhugi á menningarheimi Mið-Austur-
landa í Evrópu sem kom m.a. vel fram innan íslamsfræða á Vestur-
löndum. Fram til þessa höfðu þau aðallega snúið að rannsóknum á
arabísku, bókmenntum og heimspekihefðum þessa menningarsvæðis.
En um miðja 19. öld byrjuðu fræðimenn almennt að beita aðferðum
sögurýninnar10 og einbeittu sér í æ ríkari mæli að sögulegum aðstæð -
um og áhrifavöldum á tilurð heimilda. Þetta hafði í för með sér að
Kóraninn var nú rannsakaður í samhengi við sögulegar heimildir
og eigin textasögu fremur en í samræmi við hefð bundinn skilning
trúarinnar. Athygli vekur að brautryðjendur slíkrar vísindalegrar
nálgunar innan íslamsfræða eru fræðimenn af gyð inglegum upp-
runa en í rannsóknum sínum tengdu þeir sögurýnina við aðferðir
sem þekktar eru innan rabbínskra rannsókna á trúarlegum textum.
Þessi áhugi þeirra kann að stafa af því að um aldir var stærstu
gyðingabyggðirnar að finna innan hins íslamska heims.
54 sigurjón árni eyjólfsson skírnir
9 Í þessu samhengi er t.d. vísað í súru 96. Sjá nánar Azzi 2001.
10 Um helstu þætti í sögurýni og sérstaklega tengsl hennar við rannsóknir á trúar-
textum, sjá Sigurjón Árni Eyjólfsson 2004: 88–113.
Skírnir vor 2017.qxp_Layout 1 31.3.2017 13:23 Page 54