Skírnir - 01.04.2017, Qupperneq 103

103„frá sóleyjum“
mætið nam einungis um hálfu prósenti af heildarútflutningsverð -
mæti þessara ára, en það vekur undrun greinarhöfundar að ekki
hefur tekist að finna neinar frekari upplýsingar um útflutninginn
sem markar upphaf viðskipta milli Íslands og Japans.41 Af yfir -
lýsingum íslenskra ráðamanna þessa tíma má ráða að Íslendingar
voru í mikilli sókn á nýja markaði og íslenskir verslunarfulltrúar
kynntu sér m.a. aðstæður í Suður-Ameríku, Suður-Evrópu og
Rúss landi.42 Íslendingar lögðu sig fram um að byggja upp eigin
viðskiptasambönd en þeir nýttu sér einnig óspart dönsku utanríkis -
þjónustuna og danska viðskiptaráðunauta sem einnig gættu hags-
muna Íslands erlendis. Greinarhöfundi hefur þó ekki tekist að finna
upplýsingar um útflutning á síldarafurðum til Japans í opinberum
samskiptum Íslendinga og Dana.43 Möguleg skýring er sú að síldar-
varningurinn hafi sannarlega verið íslenskur og seldur frá Íslandi en
skírnir
41 Sem dæmi má nefna að ekkert er minnst á þessi viðskipti í bókinni Silfur hafsins
— Gull Íslands sem er þriggja binda ritröð um síldarsögu Íslands (Benedikt Sig-
urðsson o.fl. 2007).
42 Stofnun Eimskipafélags Íslands árið 1914 átti einnig mikinn þátt í að styrkja út-
flutning Íslendinga en millilandasiglingum fjölgaði ört eftir stofnun félagsins. Sjá
m.a. yfirlitsgrein í Morgunblaðinu í tilefni af 20 ára afmæli félagsins („Tuttugu
ára afmæli“ 1934).
43 Gögn um utanríkisviðskipti Íslendinga á tímabilinu (ca 1920–1940) sem geymd
eru á Þjóðskjalasafni Danmerkur sýna t.d. mikla grósku í áætlanagerð, kynn-
ingarmálum og markaðsrannsóknum af hálfu Íslendinga sem Danir studdu og
tóku þátt í gegnum sendiráð og ræðismannaskrifstofur víða um heim. Áhugi á
Suður-Evrópu og Suður-Ameríku er áberandi um og eftir miðjan þriðja áratug-
inn. Norðmenn sóttu einnig stíft að fá hlut í íslensku utanríkisversluninni þar
sem Danir höfðu lengi haft yfirburðastöðu. Gögnin sýna t.d. hvernig norskir
kaupmenn keyptu íslenskan fisk og seldu áfram til m.a. Suður-Ameríku snemma
á þriðja áratugnum. Danir fylgdust náið með utanríkisverslun Íslendinga en
greinarhöfundur hefur ekki fundið upplýsingar um útflutning frá Íslandi til Jap-
ans á þessu tímabili. Um annan útflutning frá Íslandi, sjá m.a. Rigsarkivet;
Udenrigsministeriet; Gruppeordnede sager (1909–1945); A) pakke H 9–12;
journalnr: 27 (Island: modtag. af trådløse telegrammer fra andre lande end Dmk.),
B) pakke H 9–23; journalnr: 10 (Island: kommerciel forbind. med Norge), C)
pakke H 9–35; journalnr: 7 & 12 (Island: handelsudsendinge i udlandet og
Danske gesandt skabers varetag. af Islands økon. Interesser i udlandet). Fyrir-
spurnir frá Danska sendiráðinu í Tókýó árin 1933 og 1936 sýna aftur á móti að
mikill skortur á ull í Japan vegna stríðsrekstursins á meginlandi Asíu gaf til efni
til skoðunar á útflutningsmöguleikum á íslenskri ull til Japans, sjá ÞÍ. Utan ríkis -
ráðuneyti. B6.
Skírnir vor 2017.qxp_Layout 1 31.3.2017 13:23 Page 103