Skírnir - 01.04.2017, Blaðsíða 182

heimamanna á borð við fuglatekju og beit, heldur til vísindarann-
sókna.
Það er líka athyglisvert að velta því fyrir sér til hverra var leitað
eftir tillögum að nafngift. Vissulega fékk almenningur að segja sitt
álit, ekki síst í dagblöðum, en opinberir álitsgjafar voru að jafnaði
valdamiklir karlmenn, hver á sínu sviði: Kristján Eldjárn á sviði
menningar, forstjóri Landmælinga, málhagir menn (Stefán Jónsson)
og vísindamaður inn Sigurður Þórarinsson sem var vinsæll meðal al-
mennings. Það er því ekki sama hvaðan nafn kemur en þó örlar líka
á skoðunum þess efnis að nafn eigi helst að vera sjálfsprottið og nán-
ast höfundarlaust og meira að segja virðist sem Halldór Halldórs-
son veigri sér við, löngu eftir gos, að gera einn mann (sjálfan sig eða
Sigurð Þórarinsson) ábyrgan fyrir Surtseyjarnafninu. Sennilega
endurspegla þessir andstæðu pólar einmitt það sem kjarni málsins
snýst um — að það að nefna felur í sér vald, oft óvelkomið, og
ábyrgð um ókomna tíð.
Lokaorð
Síðan Surtsey var nefnd hafa viðhorf breyst og ólíklegt má telja að
örnefnanefnd hefði nú mikil afskipti af slíku máli, enda hefur valdið
til að nefna nýja staði, hvort sem um er að ræða nýbýli eða ný nátt-
úrufyrirbæri, verið fært til sveitarfélaga með nýjum lögum og hlut-
verk nefndarinnar er nú fyrst og fremst að veita álit ef ágreiningur
rís eða ef málum er skotið til hennar (Lög um örnefni nr. 22/2015).
Þess má geta að þegar nýir gígar mynduðust í gosi á Fimm-
vörðuhálsi vorið 2010 var leitað eftir tillögum frá almenningi á Rás
2 og úr varð að þeir hlutu nöfn úr goðafræði, Magni og Móði. Þar
virðist sem heimamenn eða þeir sem hafa nytjar á afréttinum hafi
ekki skipt sér mikið af ferlinu. Formleg nöfn á sameiginlegum
miðum þjóðarinnar á Drekasvæðinu hafa einnig verið sótt mark-
visst í fornbókmenntir, nánar tiltekið Snorra-Eddu og Völsunga
sögu, í því skyni að íslenska ríkið gæti vísað í nafngiftir vegna rann-
sókna og kröfugerðar um mörk efnahagslögsögunnar (Haukur Jó-
hannesson 2011). Örnefni sem sótt eru í norræna goðafræði eiga því
fylgi að fagna, ekki síst þegar nefna á fyrirbæri sem öll þjóðin telur
182 birna lárusdóttir skírnir
Skírnir vor 2017.qxp_Layout 1 31.3.2017 13:24 Page 182