Skírnir - 01.04.2017, Blaðsíða 213

21374 dagar í völundarhúsi valdsins
segja (Guðni Th. Jóhannesson 2007a: 38). „2007 var atbeini forseta
horfinn að nær öllu leyti“ (Guðni Th. Jóhannesson 2007b: 18).
Fræðimaðurinn Guðni gagnrýndi hvernig Ólafur Ragnar virtist
rjúfa hefðina um samráð við formenn flokkanna, en Ólafur leit aftur
á móti svo á að það væri stjórnmálamannanna að mynda stjórnina
en hans hlutverk væri að tryggja að starfhæf stjórn yrði til (Guðjón
Friðriksson 2008: 357). Eftir ellefu ár í embætti hafði Ólafur líka
ræktað samband sitt við stjórnmálaleiðtogana til að meta stöðu og
leiðir til stjórnarmyndunar og hvort, hvenær og hvernig hann ætti
að stíga inn.
Þegar Guðni stóð frammi fyrir stjórnarmyndunarverkefninu
virtist ljóst að hann myndi leitast við að eftirláta stjórnmálafólkinu
myndun ríkisstjórnar og vera eins hlutlaus og verða mætti um hvers
konar stjórn það yrði (Guðni Th. Jóhannesson 2016b: 156). Hann
myndi líkt og Kristján Eldjárn fylgja reglu læknanna um að skemma
ekki eða gera illt verra með inngripum sínum, og ekki reka svo
mikið eftir að til skaða yrði.
Guðni hafði skýrar hugmyndir um að stefna fyrst og fremst að
því að mynduð yrði meirihlutastjórn. Ekki væri ástæða til að ljá máls
á myndun minnihlutastjórnar fyrr en fullreynt væri um myndun
stjórnar sem hefði meirihluta Alþingis á bak við sig og ljóst væri að
minnihlutastjórn hefði styrk til að sitja heilt kjörtímabil.
Hann myndi leitast við að fela einungis þeim umboð til stjórn-
armyndunar sem væri líkleg eða líklegur til að geta myndað starf-
hæfa stjórn og forðast hvers kyns „látalæti“ eða „mála mynda-
viðræður“ (Guðni Th. Jóhannesson 2016b: 177–178). Hann yrði að
leggja eigið mat á það „hvaða stjórnmálaleiðtogar [hefðu] raunhæfa
möguleika á að mynda stjórn og hverjir þeirra [væru] bara í röðinni
en [ættu] ekkert erindi í Stjórnarráðið“ (Guðni Th. Jóhannesson
2006: 88).
Enginn yrði útilokaður. Guðni minntist þess í sinni fyrstu þing -
setningarræðu, sem bar upp á aldarafmæli Kristjáns Eldjárns, að
Kristjá n hefði sætt ámæli fyrir að veita, fyrstur forseta, formanni
þess flokks, sem lengst stó ð til vinstri i stjó rnmá lum, formlegt
umboð til stjó rnarmyndunar. Guðni var viss um að þar hefði Krist-
skírnir
Skírnir vor 2017.qxp_Layout 1 31.3.2017 13:24 Page 213