Saga - 2009, Blaðsíða 35

—­Þú­hefur­þá­ekki­lesið­heimspeki­á­rússnesku?
Nei, það var ekki gerð forkrafa um það í háskólanum að kunna
rússnesku. ef eitthvað læsilegt kom út á rússnesku þá var það þýtt
á tékknesku. Það var því aldrei nógu sterk „mótivasjón“ að læra
hana. eftir á að hyggja finnst mér þó að það hefði verið þess virði
að læra málið. Allt frá 1962 eða 1963 voru kennarar mínir ófeimnir
við að vara okkur við og sögðu að við skyldum ekki taka alltof
mikið mark á sovéskum heimspekiritum. Þetta var að þeirra mati
oftast ansi frumstæð tegund af marxisma. Það væri hægt að ná í
eitthvað betra annars staðar.
—­ Ef­ við­ snúum­ okkur­ aftur­ að­ síðsumri­ 1968,­ þá­ segir­ þú­ að­ grein
Habermas­í­Merkur hafi­náð­að­kveikja­í­þér.­Er­hægt­að­segja­að­hún­hafi
orðið­þér­hvatning­til­frekara­náms?
Já, það er nokkuð til í því. Doktorsritgerðin sem ég skrifaði er um
Frank furtskólann frá vissu sjónarhorni. Ég vissi eitthvað um hann
áður, m.a. vegna þess að Zeitschrift­für­Sozialforschung var til á há -
skóla bókasafninu í Prag.5 Ég hafði lesið þó nokkuð af því sem þar
birtist og vissi auk þess að eitthvað nýtt var að gerast í Frank -
furtskólanum og vildi kynnast því betur. Í ritgerðinni lagði ég
nokkuð sterka áherslu á Herbert Marcuse — eftir á að hyggja lík-
lega of sterka — en setti um leið fram gagnrýni á hann. Þegar hún
kom út í bókarformi hét hún Von­Marcuse­zu­Marx — ekki öfugt.
Boðskapurinn var sem sagt sá að það þyrfti að fara aftur til Marx til
að leiðrétta hinar og þessar skekkjur hjá Marcuse.
—­Nú­var­Marcuse­í­hávegum­hafður­í­Frankfurt­og­víðar­þar­sem­ungir
menntamenn­ á­ Vesturlöndum­ gagnrýndu­ stjórnvöld­ og­ stofnanir,­ m.a.
eigin­háskóla.
Já, Marcuse var vinsælastur fulltrúa Frankfurtskólans á þessum
tíma og mest lesinn. Það var líklega þess vegna sem ég valdi hann
sem aðal við fangsefni í ritgerðinni, þótt ég gagnrýndi margt í ritum
hans. Mér varð þó fljótlega ljóst að Theodor W. Adorno var áhuga-
verðari, en ég skildi það of seint til að ég gæti tekið tillit til þess í
fjölfeldni nútímans … 35
5 Zeitschrift­ für­ Sozialforschung­var stofnað í Frankfurt am Main 1932 á vegum
Institut für Sozialforschung undir ritstjórn Max Horkheimers. eftir að nasistar
hófu ofsóknir sínar gegn gyðingum var tímaritið gefið út í París og síðar í New
york til ársins 1941.
Saga vor 2009 UMBROT NOTA-1:Saga haust 2004 - NOTA 5.5.2009 15:51 Page 35