Saga - 2009, Blaðsíða 120

því að kvæðin vísi til reynsluheims þess almúga sem í landinu bjó.
enda þótt hér hafi verið tínd til dæmi sem í raun má segja að styrki
þá ímynd sem menntamenn gáfu af gleðinni, má auðvitað ekki
gleyma því að til eru kvæði sem lýsa meiri háttvísi en þau sem nú
hafa verið nefnd og að engan veginn er hægt að fullyrða að ein
gleðin hafi endilega verið annarri lík. en eitthvað varð að minnsta
kosti til þess að menn reyndu að sporna gegn henni og það hátta-
lag sem nú hefur verið lýst hlýtur að hafa haft sitt að segja.
Niðurlag
Danskvæði eru endalaus uppspretta beinna og óbeinna upplýsinga
um dansleika og skemmtanasiði sem vert væri að taka enn frekar
inn í umræðu um dansmenningu fyrri alda. Að vísu má ekki
gleyma því að danskvæðin tilheyra ákveðinni kvæðategund og
mótast þarafleiðandi auðveldlega af öðrum líkum kvæðum. Hér
getur því verið um að ræða formúlur og jafnvel frásagnarminni
sem flakka frá einu kvæði til annars; kvæðin ferðast úr einni sveit
til annarrar og ekki er óhugsandi að þau hafi jafnvel — eða a.m.k.
efnisþráður þeirra eða efniseining — getað borist á milli landa, líkt
og annað þjóðfræðaefni. Að þessu leyti er ótækt að fjalla um
kvæðin sem „heimild“ á sama hátt og bréf og opinber skjöl, en
heimild hljóta þau þó engu að síður að vera um það þjóðfélag sem
þau endurspegla og þá mynd sem þau draga upp af siðum fólks og
venjum. Það er t.d. ekki hægt að fullyrða að tiltekinn Ingimundur
(sbr. 4. lið) hafi nokkurn tímann dansað í blárri peysu, en nokkuð
öruggt er að slíkt var ekki óhugsandi í hugum þeirra sem fóru með
kvæðið. kvæðin voru flutt við dans og með einhverjum hætti hljóta
þau að hafa höfðað til dansfólksins. Að öðrum kosti hefðu þau
varla lifað meðal fólks, og líklega aldrei orðið til.
Annað sem ber að hafa í huga varðandi heimildagildi þjóð -
kvæða, líkt og reyndar þjóðsagna, er upplýsinga- og skemmtigildi
þeirra. Það sem þótti frásagnarvert barst frá manni til manns; það
þótti í frásögur færandi. Munnmælasagnir fjalla m.ö.o. oft um það
sem þótti skera sig úr hversdagslífinu. Daman sem um var getið í
1. lið dæmalistans hér að framan, og varð aðhlátursefni piltanna
fyrir að detta og fá pilsið upp fyrir höfuð, er varla dæmigerður
fulltrúi íslenskra danskvenna. Þvert á móti er ástæðan fyrir því að
um atvikið er ort, þ.e. hafi það átt sér stað, líklega sú að það skar sig
á einhvern hátt úr því hefðbundna. Þar fyrir utan má gera ráð fyrir
aðalheiður guðmundsdóttir120
Saga vor 2009 UMBROT NOTA-1:Saga haust 2004 - NOTA 5.5.2009 15:52 Page 120