Saga - 2009, Blaðsíða 134

því, þótt ekki yrði af utanferð að því sinni.54 eftir þetta tók Sigurður
ekki þátt í baráttu höfð ingja gegn Guðmundi. Á Sigurður sam-
merkt kolbeini í því að samband þeirra Guðmundar hófst að því er
virðist með djúpri og einlægri vináttu þótt síðar kæmi til hat-
rammra deilna þeirra í milli. Þá var Sigurður einnig trú aður höfð -
ingi, líkt og kolbeinn, og hefur það gert samband þeirra Guð -
mundar næsta tvíbent þann tíma sem átök þeirra stóðu.55
eftir vígslu Guðmundar var þess skammt að bíða að ágreining-
ur risi milli þeirra kolbeins um önnur mál.56 Í Guðmundar sög un -
um segir þannig frá deilum út af fjármálastjórn og ölmusu gæðum
Guðmundar harðindaveturinn 1203–1204.57 Fyrst skarst þó veru-
lega í odda með þeim 1205 og þá út af kærumáli yfir presti. Raunar
er það svo að í Íslendinga sögu snúast deilur Guðmundar og
kolbeins fyrst og fremst um dómsvald yfir klerkum, jafnvel í ver-
aldlegum málum.58 Ástæðu þess að Guðmundur hóf þessa baráttu
sína má ugglaust rekja til þess að skömmu fyrir vígslu hans, eða
1196, sendi páfi dómklerkaráðinu í Niðarósi bréf þess efnis að leik-
menn skyldu ekki dæma í málum sem snertu klerka eða kirkjur.
Hefur erkibiskup væntanlega hvatt Guðmund til að breyta í anda
bréfsins þegar við vígslu hans.59
Heimildir greina frá tveimur kröfum Guðmundar um dómsvald
í klerkamálum og virðist sem í hvorugu tilvikinu hafi sérlega ráð -
settur kirkjunnar þjónn átt í hlut. Annar var Ásbjörn prestur, kall -
aður pungur, sem kolbeinn sótti að sök vegna gamallar skuldar.
Varpar það tilefni ljósi á viðurnefnið. Hinn var Skæringur Hróalds -
son (d. 1209) sem var akólytus að vígslu.60 kolbeinn gerði Ásbjörn
hjalti hugason134
54 Sama heimild, bls. 254–256 (25.–27. kap.).
55 Joanna A. Skórzewska, Constructing­a­Cultus, bls. 108–110.
56 Íslendinga­saga, bls. 243 (19. kap.).
57 Jón Þ. Þór, „Saga biskupsstóls á Hólum í Hjaltadal“, bls. 297–298.
58 Vissulega getur Sturla Þórðarson fleiri ágreiningsmála. Af Guðmundar hálfu
er þar helst um að ræða mál sem lúta að fjárreiðum, tíundarmálum, kirkju-
fjárhaldi og vanrækslu á framfærsluskyldu. Íslendinga­saga, bls. 246 (21. kap.).
59 Guðrún Ása Grímsdóttir, „Um afskipti erkibiskupa af íslenzkum málefnum á
12. og 13. öld“, bls. 31–32. — Jón Viðar Sigurðsson, „Island og Nidaros“, bls.
125. — Jón Viðar Sigurðsson, „Samskipti íslenskra biskupa við útlenda
yfirboðara á öldum áður“, bls. 502–503.
60 Akólytus var fjórða vígslustig kirkjunnar á leið til prestvígslu. Hlutverk
akólytusa var m.a. að bera ljós við messuflutning. — Íslendinga­saga, bls. 246
(20. kap.) og 557 (aftanmálsgr. 20:1). — Frá málunum er einnig sagt í Guð -
mund ar sögum. Saga Guðmundar Arasonar … hin elzta, bls. 488–489 (52.
Saga vor 2009 UMBROT NOTA-1:Saga haust 2004 - NOTA 5.5.2009 15:52 Page 134