Saga - 2009, Blaðsíða 190

undur heldur sig til hlés — heldur eru þær skrifaðar ýmist sem inn-
legg í ritdeilur við aðra sagnfræðinga eða mótaðar af snarpri ádeilu
sem höfundur hefur fram að færa á vinnubrögð annarra sagn -
fræðinga. enda hefur höfundur verið miðdepill þessara deilna. Bókin
stendur því ágætlega undir því ögrandi heiti sem hún hefur, Sögustríð.
Það er ekki ætlunin að gera hér grein fyrir þeim langvinnu rit-
deilum sem greinar bókarinnar eru hluti af eða ræða þau fjölmörgu
efni sem höfundur bryddar upp á í greinunum. Hins vegar verður
þess freistað að ræða eitt mál sem hlýtur að teljast miðlægt í gagn -
rýni höfundar á íslenska og erlenda sagnfræðinga en það er áskor-
un hans um einvæðingu sögunnar.
Þroskasaga­fræðimanns
Til að skilja um hvað deilur Sigurðar Gylfa við aðra sagnfræðinga
hafa snúist er nauðsynlegt að stikla á helstu atriðunum á fræði -
mannsferli höfundar og verður þá einkum stuðst við greinar bókar-
innar. Hann er skólaður í félagssögu eins og hún var stunduð í Banda -
ríkjunum á áttunda og níunda áratug 20. aldar og í skóla þar sem var
mikil félagsvísindaleg áhersla. Mótaðist starfsemin mjög af áherslu á
megindlegar aðferðir, langtímabreytingar í sögunni, notkun opin-
berra heimilda og stór gagnasöfn sem átti að túlka með tilstyrk marg-
víslegra kenninga og aðferða. Höfundur var ekki fyllilega ánægður
með þessar áherslur við lok doktorsnáms síns og vildi leita á önnur
mið eftir betri aðferðum. Varð hann þá áskynja um það afbrigði
sagnfræði sem stundað var á Ítalíu og kallaðist microstoria, sem hann
þýddi með orðinu einsaga. Höfundur hreifst af þessari aðferð sem
snerist um rannsóknir á daglegu lífi alþýðufólks og einstökum atvik-
um, eða með öðrum orðum beitingu þröngs sjónar horns sem fól samt
í sér víðtæka skoðun á lífi einstaklinganna sem í hlut áttu.
Við nánari kynni af þessari aðferð varð hann samt óánægður
með eitt einkenni á henni en það var að hann taldi einsögumennina
vera undir of miklum áhrifum hinna hefðbundnu sérrannsókna í
sagnfræði, þ.e. macrohistory sem höfundur þýddi sem fjölsögurann-
sóknir. Óánægjan spratt af því að honum þótti varasamt af ein-
sögumönnunum að setja rannsóknir sínar í hið stærra samhengi
almennu sögunnar því þá væru þeir að beygja sögutúlkun sína
undir túlkunarramma þessara fjölsögurannsókna. Gallinn við þær
var einkum sá að þær stjórnuðust meira eða minna af þeim
metanar­ra­tives sem Jean-François Lyotard gerði kunnar á sínum
halldór bjarnason190
Saga vor 2009 UMBROT NOTA-1:Saga haust 2004 - NOTA 5.5.2009 15:52 Page 190