Saga - 2011, Side 11

Í íslenskri bókmenntasögu síðari alda hélt Steingrímur J. Þor steins -
son yfir okkur fyrirlestra sem fjölluðu langoftast um einstök skáld
og sögðu meðal annars rækilega frá ævi þeirra.
Mikið af íslenskum sagnfræðiritum sem komu út um þetta leyti
var í ævisagnaformi, líklega oft unnið upp úr kandídats- eða meistara -
ritgerðum sem höfðu verið skrifaðar í íslenskum fræðum undir
handleiðslu Þorkels Jóhannessonar prófessors. Bók Einars Laxness
um Jón Guðmundsson ritstjóra kom 1960, bók Nönnu Ólafsdóttur
um Baldvin Einarsson 1961, tveggja binda verk Jóns Guðnasonar
um Skúla Thoroddsen 1968–1974, bók Aðalgeirs Kristjánssonar um
Brynjólf Pétursson 1972. Sjálfur skrifaði Þorkell hálft annað bindi af
ævisögu Tryggva Gunnarssonar en dó frá verkinu árið 1960. Berg -
steinn Jónsson hélt því áfram og lauk því með fjórða bindi árið 1990.
Þá skákaði það ævisögu Jóns Sigurðssonar í blaðsíðufjölda, náði
upp í 2.363 síður.5
Ævisagnahöfundar komu ekki eingöngu úr íslenskum fræðum.
Til dæmis birtu þrír menn sem höfðu enga háskólagráðu merk
sagnfræðirit í ævisagnaformi. Arnór Sigurjónsson gaf út þriggja
binda sögu Einars Ásmundssonar í Nesi á árunum 1957–1970. Eftir
Lúðvík Kristjánsson kom bókin Á slóðum Jóns Sigurðssonar 1961 og
tveggja binda rit um Þorlák Ó. Johnson kaupmann 1962–1963. Krist -
ján Albertsson skrifaði ævisögu Hannesar Hafstein í þremur bind-
um sem komu út 1961–1964. Í íslenskri bókmenntasögu var minna
um ævisagnaframleiðslu á þessum árum. Þó má nefna að skáldið og
íslenskufræðingurinn Hannes Pétursson gaf út 292 blaðsíðna ævi-
sögu Steingríms Thorsteinssonar árið 1964, rit sem var mjög í anda
prófessors Steingríms.
Mín kynslóð fékk sig fullsadda af ævisögum og afneitaði form-
inu, meðal annars með skopi sem þá þótti fyndið, hvað sem kann að
vera núna. Sagt var að prófessor Steingrímur héldi lengri fyrirlestra -
röð um Sigurð Breiðfjörð en Jónas Hallgrímsson vegna þess að
Sigurður hefði átt tvær eiginkonur (samtímis) en Jónas enga. Þetta
var að vísu tæpast hárrétt. Í mínu eintaki af fyrirlestrum Steingríms,
sem við félagarnir skiptum með okkur að vélrita í sex eintökum með
kalkipappír, fyllir Sigurður 25 blaðsíður en Jónas 39. En lítið vantar
á að munurinn stafi af því að sá sem vélritaði fyrirlestrana um Jónas
tók með heilu kvæðin eftir hann. Af kveðskap Sigurðar var hins
gunnar karlsson 11
5 Ég spara mér að tilfæra bókfræði þeirra rita sem eru rétt aðeins nefnd hér. Hana
er auðvelt að nálgast í Gegni.
Saga haust 2011 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 11/24/11 9:49 AM Page 11