Saga - 2011, Qupperneq 99

Íslands og Grikklands og áhrif hellenskrar menningar á Íslandi og
sérstöðu íslenskra fornrita.
Á mótunarárum menningarlegrar þjóðernishyggju á Íslandi
mótaðist hellensk orðræða þar sem gullöld Íslandssögunnar var
skoðuð í ljósi gullaldarinnar í sögu Grikkja. Síðar var þessi sam-
jöfnuður nýttur í pólitískri þjóðernisstefnu Íslendinga. Klassísistar
lögðu áherslu á að Íslendingar gætu stoltir kynnt til sögunnar
þjóðmenningararfleifð sína sem hluta af sögu annarra menning-
arþjóða. Norrænar miðaldabókmenntir væru jafngildar klassískum
ritum og ættu sinn réttmæta sess sem hluti af þróunarsögu vest-
rænnar menningar. Þar sem hin klassíska arfleifð sem klassísistar
kynntu til sögunnar á Íslandi gaf kost á ákveðnu viðmiði til saman-
burðar á íslenskri þjóðmenningu, má segja að sú arfleifð hafi hjálpað
til við endursköpun íslenskrar þjóðmenningar og stuðlað að því að
móta íslenska þjóðernisvitund og sjálfsmynd. Klassísistar höfðu fest
rækilega í sessi hugmyndaramma sem hafði bein áhrif á það hvernig
margir áhrifamenn á Íslandi tjáðu viðhorf sín til pólitískrar og
menningarlegrar stöðu Íslands á alþjóðavettvangi.
Abstract
clarence e . g lad
NEOHUMANISM, THE GRECO-ROMAN HERITAGE AND THE SHAPING
OF AN “ICELANDIC” NATIONAL CULTURE, 1830–1918
Throughout the 19th century, Neohumanism was an educational mainstay of the
Icelandic elite. The reading of classical Greco-Roman texts was supposed to
encourage bourgeois virtues and strengthen the bonds of friendship between the
students, as future leaders of the Icelandic nation. Comprehensive instruction in
Latin and Greek enabled these students to access edifying classical works. Such
works helped shape the self-image of Icelanders as inhabitants of a Nordic island
under the absolute Danish monarchy who were connected with both classical
European and traditional Scandinavian culture. Especially at the school in
Bessastaðir, Icelandic teaching methods strove to revitalise the language and
encouraged a cultural nationalism incorporating various threads of classical,
Christian and Nordic sources. Although some educated Icelanders blended mate-
rial from these contrasting traditions in their discussion of the Icelandic nation
and spirit, their doing so had relatively little influence on 19th-century political
nationalism. However, this cultural mix did lay the groundwork for a Hellenic
discourse which would significantly affect the self-image of Icelanders and ulti-
mately impact political debates at the beginning of the 20th century.
grísk-rómversk arfleifð … 99
Saga haust 2011 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 11/24/11 9:51 AM Page 99