Saga - 2011, Qupperneq 219

sigurður gylfi magnússon
Rannsóknar(náms)sjóðir
Álitamál um háskóla- og vísindapólitík
Starfsmaður Rannís — fyrrverandi nemandi minn og félagi í sagnfræðinni,
Magnús Lyngdal Magnússon — svaraði grein minni um háskólasamfélagið
og vísindapólitíkina í síðasta hefti Sögu.1 Ég ætla ekki að hafa skoðun á
siðferðilegum umvöndunum Magnúsar Lyngdal í minn garð eða yfirlýsing-
um hans um rökvísi mína, misskilning, dylgjur og rangfærslur um flest sem
viðkemur Rannsóknasjóði né skýringum hans á því hvað snýr upp og hvað
niður á þeirri stofnun, sem gengur vanalega undir nafninu Rannís hjá þeim
sem eru ekki innvígðir eða innmúraðir. Ég ætla aðeins að minna á að enn
standa eftir mikilvæg atriði órædd í sambandi við efni greinar minnar sem
birtist í Sögu í lok árs 2010.2 Þau eru helst þessi:
A. Þegar kennari við Háskóla Íslands eða aðra skóla á háskólastigi sækir
um í sam keppnis sjóðina þá stendur hann að mörgu leyti betur að vígi en
sá sem telst sjálfstætt starfandi fræðimaður. Ástæðurnar eru eftirfarandi:
1) Háskólakennarinn hefur aðgang að sjóðum og stuðningskerfi innan
sinnar stofnunar sem gerir honum kleift að byggja upp mjög öflugt
fræða- og tengslanet um allan heim ef sá gállinn er á honum; 2) Háskóla -
kennarinn hefur aðgang að meistara- og doktorsnemum (þetta gildir
einkum um Háskóla Íslands) í gegnum starf sitt en það er að öllu jöfnu
forsenda fyrir styrk úthlutunum; 3) Háskólakennarinn hefur innan skól-
ans aðgang að stoðþjónustu sem vinnur með honum að umsókn hans;
4) Háskólakennarinn eða rannsóknareining hans fær umbun innan síns
háskóla fyrir hverja krónu sem dregin er í hús í gegnum samkeppnis -
sjóðina, með því móti að skólinn kemur með mótframlag upp á 40%
(60% ef styrkir koma erlendis frá).
Öll þessi atriði ráða úrslitum þegar valdir eru styrkþegar úr stórum hópi
umsækjenda í sjóði sem Rannís hefur umsjón með. Þessi mikilvægu atriði
gera það að verkum að samkeppnisstaða þeirra sem sækja í sjóðina er afar
ójöfn; annars vegar eru þeir sem ekki eiga aðgang að ofangreindri aðstöðu —
þurfa sjálfir að kosta forvinnu rannsóknanna, undirbúning og gerð um -
Saga XLIX:1 (2011), bls. 219–221.
1 Magnús Lyngdal Magnússon, „Athugasemdir við „dóm sögunnar““, Saga
XLIX:1 (2011), bls. 154–173.
2 Sigurður Gylfi Magnússon, „Dómur sögunnar er ævinlega rangur! Háskólalíf
og vísindapólitík á vorum dögum“, Saga XLVIII:2 (2010), bls. 155–180.
Saga haust 2011 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 11/24/11 9:52 AM Page 219