Saga - 2011, Side 237

Því fer reyndar fjarri að Sigrún geri ekkert með kynjuð valdatengsl og
hvernig þau móta þá valkosti sem Þóru standa til boða. Hún fjallar t.d. á
mjög áhugaverðan hátt um aðstöðumun Þóru og bróður hennar, Boga. Hún
greinir hvernig hann, sem ungur stúdent, gat valið hverjum hann fylgdi að
málum í sjálfstæðisbaráttunni á meðan Þóra átti aðeins um eitt að velja og
hlaut fyrir vikið stimpilinn „drós“ frá hugmyndafræðingum sjálfstæðisbar-
áttunnar. Sigrún hefði gjarnan mátt ganga lengra í að draga fram þann
ramma sem Þóru var áskapaður, hvernig hún reyndi á þanþol hans eða
lagaði sig að honum. Slík greining hefði e.t.v. afstýrt því ósamræmi að draga
upp flókna, mótsagnakennda og því áhugaverða mynd af Þóru en um leið
smætta hana stöku sinni niður í eiginkonuhlutverkið, t.d. með því að túlka
allar óskir hennar um að vera áfram ógift sem fyrirslátt þar sem hún hafi
ávallt verið með „hugann við karlmenn“. Þar hefði ég viljað sjá höfund
leggja út af áherslu Þóru á karlmenn í skrifum sínum, t.a.m. með því að
varpa ljósi á samfélagsstöðu hennar, frekar en að taka hana bókstaflega.
Slíkt sjónarhorn hefði þó krafist dýpri greiningar og stöðugra samheng-
is en frásagnarmátinn býður upp á. Hið „sögulega samhengisleysi“ er því
bæði helsti kostur og helsti löstur frásagnarinnar. Það gefur viðfangsefninu
svigrúm til þess einfaldlega að vera hvorki hetja né skúrkur, hvorki þjóðleg
né óþjóðleg. En um leið verður erfiðara að takast á við áleitnar spurningar
sem hafa þó grundvallaráhrif á þau viðhorf, gildi og orð sem Sigrún laðar
fram úr heimildunum sem Þóra skapaði.
Íris Ellenberger
ritdómar 237
Saga haust 2011 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 11/24/11 9:52 AM Page 237