Jökull


Jökull - 01.01.2001, Blaðsíða 21

Jökull - 01.01.2001, Blaðsíða 21
Changes in the Gígjukvísl river channel sion at the Jökulsá River outlet of about 8.5 m per year. This erosion threatens the road (Route One) and two powerlines as discussed by Jóhannesson (1994, 1995). Mýrdalssandur (Figure 1) has been created by jökulhlaups from the Katla volcano, with peak dis- charge of the order of 100,000-300,000 m  s  (Jóns- son, 1982; Maizels, 1989a,b, 1991, 1993a,b, 1995; Tómasson, 1996). The 34 km long road across Mýr- dalssandur (Route One) is not designed to withstand such an event. Skeiðarársandur (Figure 1) in southeast Iceland is the “typesite” for jökulhlaups (Thórarinsson, 1939, 1974; Churski, 1973; Björnsson, 1988, 1992; Guð- mundsson et al., 1995), and different features of their impact have been recorded by Klimek (1972, 1973), Galon (1973), Nummedal et al. (1987), Boothroyd and Nummedal (1978), Maizels (1991,1993a,b) and Russell and Marren (1999). These studies describe the sedimentology and geomorphology of Skeiðarársand- ur without isolating the geomorphic change caused by a single jökulhlaup. The November 1996 jökulhlaup is thus unique as it is the first large jökulhlaup on Skeiðarársandur since 1938 and the geomorphic con- ditions before and after the jökulhlaup are well docu- mented. The November 1996 jökulhlaup on Skeiðarár- sandur caused damage to roads and bridges which has been estimated at about 1,000 million ISK (15 million USD). The main geomorphic impact of the jökul- hlaup occurred within the Gígjukvísl channel (Fig- ure 1). This river captures water drained from out- lets at the central part of the glacier, whereas the two rivers to the east and west of Gígjukvísl, the Súla and Skeiðará respectively, emerge from single lateral conduits. Both these lateral channels have previously conveyed numerous jökulhlaups and therefore the ge- omorphic change during the 1996 event was minimal. The sediments produced by this jökulhlaup have been described by Russell and Knudsen (1999a,b). This paper presents maps of the Gígjukvísl channel be- fore and after the November 1996 jökulhlaup. Herein, these maps are used to give an overview of the geo- morphic changes within the Gígjukvísl river channel during the jökulhlaup. THE NOVEMBER 1996 JÖKULHLAUP A volcanic eruption beneath the Vatnajökull ice cap began on September 30th, 1996 (Guðmundsson et al., 1997). Meltwater travelled subglacially into the Grímsvötn subglacial caldera lake until it reached a critical level for drainage (Björnsson, 1997). The jökulhlaup began on the most easterly outlet river, the Skeiðará, at 0730h on November 5th. The jökul- hlaup began in the Gígjukvísl river at around 1015h on November 5th and reached the Súla bridge at 1613h on November 5th (Snorrason et al., 1997) (Fig- ure 1). The jökulhlaup in the Súla river had the shortest duration and was observed from aerial pho- tographs to have waned considerably by 1200h on November 6th. The jökulhlaup had its longest du- ration in the Gígjukvísl river channel persisting well into November 7th (Snorrason et al., 1997). The flood reached a peak discharge of 40,000–50,000 m  s  within 15 hours, forming the shortest rising limb on discharge charts for any jökulhlaup recorded from the Grímsvötn caldera (Björnsson, 1997). In this flood, 3.2 km  of water drained from the Grímsvötn caldera within a period of 40 hours (Björnsson, 1997). At the flood peak, a backwater lake containing 0.06– 0.1 km  of water was temporarily stored upstream of the Gígjukvísl moraine constriction (Russell et al., 1999, Russell and Knudsen, 1999a) (Figure 1). The 1996 jökulhlaup was similar in magnitude to the 1934 and 1938 jökulhlaups which drained 4.5 km  and 4.7 km  , respectively, with peak discharges of 25,000–30,000 m  s  (Björnsson 1992; Guðmunds- son et al., 1995). PRODUCTION OF THE MAPS A map of Skeiðarársandur, based on the August, 1997 aerial photographs, was produced by Ísgraf for the Public Roads Administration following a tender. The map covers the total width of Skeiðarársandur from just south of Route One to just north of the Skeiðarár- jökull glacier terminus (Figure 1). The work included aerial photography and the production of gridpoints with 10 m spacing. In the tender documents the height of flight is required to be 3000 m. Average error, as specified in the tender documents, was required to be less than  0.5 m for plan coordinates (x, y) and JÖKULL No. 50 21
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.