Jökull - 01.01.2001, Blaðsíða 63

Caldera formation at Cerro las Cumbres, Mexico
CONCLUSIONS
The eruption in the Cerro las Cumbres volcano, east-
ern Mexico, at 16,980

870 yr B.P., led to the forma-
tion of a caldera 3.5 to 4.5 km in diameter. At the time
of the eruption the volcano was capped by a glacier.
Upon contact with the magma, glacier ice melted, ini-
tiating explosive interactions between the magma and
the melt water, forming widespread phreatomagmatic
deposits. Subsequently, the eruption style became
plinian when water was prevented from accessing the
eruptive vent, resulting in caldera collapse. Collapse
of the central block obstructed the conduit and the
eruption style was transformed to vulcanian as water
regained access to the vent. Increased effusion rate
and/or clearing of the vent reverted the eruption style
to plinian again. Toward the end, the eruption inten-
sity declined and plinian activity moderated to vulca-
nian once more. The eruption ended with the extru-
sion of a dacitic dome complex onto the caldera floor.
Tephra that fell upon the ice cap was later washed
away as the glacier melted, leaving a zone around the
caldera free of deposits formed during the eruption.
The total volume of magma estimated to be extruded
by the eruption is on the order of 7-9 km


(DRE, Table
I). Of this volume, 4 km


(2.2 km


DRE) was extruded
during the first phase of the eruption.
ACKNOWLEDGMENTS
I would like to thank the following persons that
greatly contributed to this paper by discussions dur-
ing its preparation: Dr. G. Camus, Dr. E. Aydar and
Dr. O. Sigmarsson. Dr. R. B. Waitt, Dr. J. Luhr and Dr.
G. Ablay are greatly acknowledged for reviewing this
manuscript. For logistic and transport support during
field work I thank Dr. J. Mayer at the Centre d’Etudes
Mexicain et Centro Americain in Mexico City. Þor-
valdur Þórðarson is thanked for a very detailed review
of this paper.
ÁGRIP
Eldfjallið Cerro Las Cumbres í Mexíkó gaus mjög öfl-
ugu gosi fyrir um 16980 árum. Í eldgosinu myndað-
ist askja sem er um 3,5 til 4,5 km í þvermál. Kvik-
an sem upp kom í eldgosinu var há-K rhýólít og
dacít. Ójafnvægi í kristallasamsetningu kom fram við
smásjár skoðun á dasítinu sem myndar hraungúl inni
í öskjunni. Hraungúllinn er síðasta kvika sem upp
kemur í eldgosinu og er því hægt að áætla að um ein-
hverja kvikublöndun hafi verið að ræða skömmu fyrir
gos í botni kvikuhólfsins. Rýólít vikurinn frá eld-
gosinu inniheldur mikið af bíótít kristöllum sem gerir
gjóskuna mjög auðkennilega. Í þessari grein eru leidd
að því rök að eldfjallið hafi verið hulið jökulhettu á
tímum eldgossins. Jökulhettan bráðnaði í gosinu og
olli leysingarvatnið því að eldgosið varð phreatomag-
matískt. Í byrjun goss flæddu niður vestur fjallshlíðina
jökulhlaup og gjóskuflóð og finnast ummerki þeirra
undir loftbornu gjóskunni. Þegar gosið hafði einangr-
að sig frá bræðsluvatninu varð það plíniskt. Öskju-
myndunin hófst þegar í miðju gosi og leiddi til þess
að toppur fjallsins féll saman. Við sig fjallsins teppt-
ist gosrásin tímabundið og gosið varð aftur phreato-
magmatískt. Þegar gosrásin hafði hreinsast náði gos-
ið aftur plínískum eiginleikum. Í lok eldgossins dróg
all verulega úr kvikustreymi sem leiddi enn aftur til
phreatomagmatískra sprenginga. Gosinu lauk síðan
með því að hraungúllinn El Cumbre Grande myn-
daðist inni í öskjunni. Hringlaga krans í kringum öskj-
una gefur til kynna hámarksútbreiðslu jökulhettunnar
á tímum eldgossins. Heildar rúmmál gosefna er upp
komu er í kringum 7-9 km


(DRE), af þessu komu upp
um 4 km


(2,1 km


DRE) á fyrstu mínútum gossins.
REFERENCES
Colgate S. A. and Þ. Sigurgeirsson 1973. Dynamic mixing
of water and lava. Nature 244, 552-554.
Cox K. G., J. D. Bell and R. J. Pankhurst 1979. The inter-
pretation of the igneous rocks. George Allen and Un-
win, London, pp. 450.
Bond A. and R. S. J. Sparks 1976. The Minoan eruption of
Santorini, Greece. J. Geol. Soc. London 132, 1-16.
Fierstein J. and M. Nathenson 1992. Another look at the
calculation of fallout tephra volumes. Bull. Volcanol.
54, 156-167.
Fisher R. V. and H. U. Schmincke 1984. Pyroclastic rocks.
New York, Springer Verlag, pp. 472.
Gourgaud, A. 1985. Mélanges de magmas dans les séries
alcalines et calco-alcalines: leur rôle dans la génèse
JÖKULL No. 50 63