Jökull


Jökull - 01.01.2001, Blaðsíða 71

Jökull - 01.01.2001, Blaðsíða 71
The Laki sulfuric aerosol cloud in Europe 1783 Finally, the descriptions by Swinden and Dr. Brugmannus of the instantaneous damage caused by the Laki haze to vegetation in Holland is remark- ably similar to modern observations on damage in trees and other plants caused by acid precipitation from industrial pollution. The magnitude of these effects implies that at the time the atmospheric con- centration of sulfuric acid exceeded 1.6 mg/l and may have been in the range of several tens of mg/l (Park, 1987). This clearly demonstrates the potential scale of this type of volcanic pollution, even in regions that are far removed from the volcano. Acknowledgements We like to thank Marylin Moore (1941—1994), the SOEST (University of Hawaii) librarian, who enthu- siastically assisted us in acquiring the original version of van Swinden’s essay. We also like to extend our gratitude to Dr. Susan Lintleman, for translating the Latin text, and Hildur Albertsdóttir and Dr. Erick Ra- manaidou for translating the French text. ÁGRIP Samtímalýsing S. P. van Swinden á útbreiðslu Skaftáreldamóðunnar í Evrópu og áhrifum hennar á lífríkið Vísindalegur áhugi á tengslum eldgosa við veðurfars- og umhverfisbreytingar hefur vaxið verulega á undan- förnum þremur áratugum. Móðuharðindin sem fylgdu í kjölfar Skaftárelda árið 1783 og afleiðingar þeirra fyrir íslenskt samfélag eru landsmönnum vel kunn. Aftur á móti hefur minni gaumur verið gefinn að umhverfis- og veðurfarsáhrifum Skaftáreldamóðunn- ar utanlands, sennilega vegna þess hversu yfirþyrm- andi áhrifin voru á Íslandi. Brennisteinsmóðan frá Skaftáreldum barst inn yfir Evrópu í slíku magni að hún hafði veruleg áhrif á ásýnd lofthvolfsins, sem varð óvenju drungalegt og gruggugt. Sólin sást sem blóðrauður hnöttur við sólar- lag og eftir sólaruppkomu. Yfir hádaginn var sólin hulin rauðri eða gulbleikri blæju og skin hennar svo dauft að menn gátu horft í hana með berum augum. Þessi fyrirbæri vöktu almenna athygli í Evrópu og komu af stað fjörugri umræðu í fréttablöðum og vís- indatímaritum. Þessar samtímalýsingar veita mikil- vægar upplýsingar um útbreiðslu móðunnar í Evrópu og þau áhrif sem hún hafði á umhverfið og samfélag- ið. Sumar af athyglisverðustu lýsingunum af Skaftár- eldamóðunni yfir Evrópu er að finna í grein sem Swinden, prófessor við Franeker háskólann í Hol- landi, ritaði fyrir árbók Veðurfræðifélagsins í Mann- heim árið 1783. Greinin, sem er á latínu, inniheldur beinar athuganir af einkennum móðunnar (þ.e. þurra- þokunni) og áhugaverðar lýsingar af áhrifum hennar á lífríkið. Af þessum sökum er hún endurbirt hér í heild sinni í enskri þýðingu Dr. Susan Lintleman. REFERENCES Angell, J. and J. Korshover 1985. Surface temperature changes following the six major volcanic episodes be- tween 1780–1980. Journal of Climate and Applied Meteorology 24, 937–951. Demarée, G. R., A. E. J. Ogilvie and D. Zhang 1998. Fur- ther evidence of Northern Hemispheric coverage of the Great Dry Fog of 1783. Climatic Change 39, 727– 730. Fiacco, J. J., Th. Thordarson, M. S. Germani, S. Self, J. M. Palais, S. Withlow and P. M. Grootes 1994. At- mospheric aerosol loading and transport due to the 1783–84 Laki eruption in Iceland, interpreted from ash particles and acidity in the GISP2 ice core. Qua- ternary Research 42, 231–240. Finnsson, H. 1796. Mannfækkun í Hallærum. (Decimation of the population in Iceland due to famines). In Ice- landic. Almenna Bókafélagið, 1970, Reykjavík, 209 pp. Grattan, J. P. 1998. The distal impact of volcanic gases and aerosols in Europe: a review of the 1783 Laki fissure eruption and environmental vulnerability in the late 20th century. Geological Society, Special Publications 15, 7–53. Grattan, J. P. and D. J. Charman 1994. Non-climatic factors and the environmental impact of volcanic volatiles: implications of the Laki Fissure eruption of AD 1783. The Holocene 4(1), 101–106. Grattan, J. P. and M. Brayshay 1995. An amazing and por- tentous summer: Environmental and social responses in Britain to the 1783 eruption of an Iceland volcano. The Geographic Journal 161, 125–134. JÖKULL No. 50 71
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.