Skírnir - 01.09.2012, Blaðsíða 33

SKÍRNIR NJÁLSSAGA OG ÍSLENDINGASAGA ... 293
tíma, ef að er gáð). Það á til dæmis við um nöfn á norskum stýri-
mönnum (skipstjórum) sem getið er um í Njálu og eru vægast sagt
keimlík nöfnum þeirra norsku stýrimanna sem komu til Islands um
miðja 13. öld, og nefndir eru í Sturlungu (þessa samlíkingu hafði
Einar Ólafur Sveinsson (1943) reyndar áður séð og getið um í riti
sínu A Njálsbúð). Þannig eiga stýrimennirnir í Njálu allir fornafn,
eftirnafn eða viðurnefni sameiginleg með starfsbræðrum sínum úr
Islendingasögu Sturlu — t.d. heita þeir sem flytja Njálssyni utan til
Noregs Bárður og Eyjólfur, rétt eins og þeir sem brennumenn úr
Flugumýrarbrennu fá far með frá Gásum í Islendingasögu. Þótt telja
megi hafið yfir vafa að aðalpersónur rita eins og Njálu eigi sér upp-
runa í sögulegum fyrirmyndum (enda um þær flestar getið í
sagnfræðiritum eins og íslendingabók Ara eða Landnámu) þá hafði
auðvitað enginn lagt á minnið gegnum aldirnar nöfn þeirra far-
manna sem hér áttu leið um. Og þá grípur sá sem skrifar slíka bók
til þess sem nærtækast er — nafna samskonar manna sem hann
hefur sjálfur hitt eða haft spurnir af. (Einar Ólafur líkir aðferðinni
við að nefndir séu stjórnmálamenn úr hans samtíma en nöfnunum
blandað lauslega; fyrir okkur sem erum nú á dögum skilst dæmið
Davíð Grímsson og Ólafur Ragnar Oddsson).
Að sjálfsögðu bendir það að samtímafólk og atburðir setji mark
sitt á texta ekki til eins manns sem líklegs höfundar frekar en ann-
ars sem uppi var ritunarárum tiltekinnar bókar (þótt auðvitað sé
það samt athyglisvert að stýrimenn úr Njálu heiti sömu nöfnum og
þeir sem nefndir eru í íslendingasögu Sturlu, en auðvitað komu
margir fleiri slíkir hingað til lands um miðja 13. öld). Hinsvegar sést
að eftir því sem Barði kafar dýpra í sínum rannsóknum, og eftir því
sem hliðstæður og líkingar milli Njálu og Islendingasögu verða
meira sláandi, þá hætta það að vera einir saman atburðir og menn úr
samtíma Njáluhöfundar sem lita verk hans, heldur verður það
sjálfur texti Sturlungu sem gengur aftur í bókinni sem hann er að
skrifa. Og þegar niðurstaðan úr sumum glæsilegustu rannsóknum
Barða, sem lesa má í bók hans, verður sú að frásögn í Njálu sé eins
og hún er, vegna þess að höfundurinn sé þá nýbúinn að lesa, og af
sérstakri gaumgæfni, tiltekna kafla úr Sturlungu, þá hijóta tvær
grímur að renna á margan sæmilega glöggan lesandann. Þegar sama