Skírnir - 01.09.2012, Blaðsíða 198

458
ÞÓRIR ÓSKARSSON
SKÍRNIR
í nyt það safn bókmenntasagna helstu Evrópuþjóða, m.a. Þjóðverja,
Englendinga, Frakka, Dana og Svía, sem skólanum áskotnaðist
smám saman með kaupum og gjöfum og hefði getað orðið aðferða-
fræðileg fyrirmynd. Kennslan staðnaði að mörgu leyti, þ.e. tak-
markaðist við málfræði, stílagerð og fornbókmenntir, einkum
Islendingasögur. Ef frá eru talin verk Jónasar Flallgrímssonar og
Bjarna Thorarensen áttu bókmenntir síðari alda erfitt uppdráttar.
Þar má bæði kenna um áhuga- og tímaleysi skólastjórnenda og
kennara, sem ekki voru sérstaklega menntaðir í innlendum bók-
menntum og bókmenntasögu, og þeirri staðreynd að enn var útgáfa
hentugra skáldverka frá síðari tímum og fræðileg umfjöllun um þau
vart hafin. Eins þróuðust kennsluhættir hægt, sjálfsagt að nokkru
leyti sem afleiðing fámenns kennaraliðs.
Fyrir þetta sætti skólinn nokkurri gagnrýni undir lok 19. aldar.
Strax árið 1871 birti tímaritið Norðanfari allharða ádrepu á íslensku-
kennslu skólans og brýningu um „að kennsla í íslenskri tungu og
þjóðlegum fræðum smátt og smátt muni færast í eðlilegt horf, og að
ákvörðunum skólareglugjörðarinnar 1850 í þá átt muni verða fylgt
framvegis sem framast má verða“ (T 1871: 92). Seinna áttu Finnur
Jónsson, síðar prófessor í norrænu máli við Hafnarháskóla, og Bogi
Th. Melsteð sagnfræðingur eftir að kveða enn fastar að orði og
byggðu báðir á eigin reynslu sem nemendur skólans á 8. áratug ald-
arinnar. Um kennslubækur skólans í bókmenntasögu, stjórnskipan og
goðafræði Grikkja og Rómverja skrifaði Finnur svo árið 1883:
[Þjessar bækur eru svo lagaðar, að þær eru ekki annað en hold- og blóð-laus
beinagrind; í bókmenntasögunni t.a.m. eru taldir upp menn í hverri
fræðigrein, fæðingarár þeirra og dauðaár, ef þau eru kunnug, og lítið meira
um ævi þeirra, svo upptalning á ritum þeirra og hvenær þau hafi hjer um bil
samin verið; hvort þau sje til enn og hvað mikið af þeim, og í hvað mörgum
bókum (eða kapítulum) þau sje, en um efnið lœrir maður — ekkert. (Finnur
Jónsson 1883: 111)
Ef marka má þessi orð breyttist bókmenntasögukennslan því lítt frá
kennslu Sveinbjarnar Egilssonar. Enn var byggt á hefð skálda- og rit-
höfundatala. Finnur var raunar um þetta leyti að leggja upp í lang-
ferð sína sem afkastamesti bókmenntasöguritari íslendinga fyrr og