Skírnir - 01.09.2012, Blaðsíða 173

SKÍRNIR BÓKMENNTIR OG BÓKMENNTASAGA ... 433
góðu valdi á ritmálinu og gætu dregið lærdóm af fortíð þjóðarinnar
og verkum bestu skálda hennar.
Árið 1809 gáfu dönsk stjórnvöld út tilskipun um lærða skóla í
Danmörku og Noregi, „Forordning ang. de lærde Skoler i Dan-
mark og Norge“, sem leysti af hólmi tilskipunina frá 1775. Það er
fyrst með þessari reglusmíði og námsáætluninni frá 1805 að útgáfa
lestrar- og sýnisbóka danskra (þ.e. dansk-norskra) bókmennta hófst
fyrir alvöru. Þar reið á vaðið einn höfunda námsáætlunarinnar,
Knud Lyne Rahbek, prófessor í fagurfræði við Kaupmannahafnar-
háskóla og annar tveggja höfunda fyrstu bókmenntasögu Dana.
Árin 1799 og 1805 gaf hann út lestrarbók sína, Dansk Læsebog og
Exempelsamling til de forandrede herde Skolers Brug I—II, sem var
beinlínis sniðin að því markmiði latínuskólanna að þroska fegurðar-
tilfinningu nemenda. Ólíkt riti Mallings var stór hluti textanna sem
Rahbek valdi því eiginlegar fagurbókmenntir. Önnur nýbreytni
fólst í því að þýskir höfundar ríkisins voru sniðgengnir en einungis
þeir valdir sem rituðu á dönsku (sbr. Roald-Moen 2004).
Næsti áfangi í sögu innlendrar bókmenntakennslu lærðra
danskra skóla er bráðabirgðareglugerð frá 1845 fyrir þrjá útvalda
skóla: Metropolitanskólann í Kaupmannahöfn og skólana í Óðins-
véum og Kolding, „Provisorisk Plan for den ... lærde Skole“. I þess-
ari reglugerð sem mun hafa verið samin að prússneskri fyrirmynd
(Conrad 1996: 214) var kveðið á um að kynna skyldi nemendum
efsta bekkjar danska bókmenntasögu og mikilvægustu verk inn-
lendra fagurbókmennta („den danske Literaturs Historie og de vig-
tigste Værker i den skjonne Literatur“). I endanlegri tilskipun frá
1850, „Bekjendtgjorelse angaaende en Underviisningsplan og Exa-
mensbestemmelser for de lærde Skoler i Danmark", náðu þessi
ákvæði til allra lærðra skóla í Danmörku og fylgdi norræn goða-
fræði nú með sem sérstakt ítarefni.
Enn liðu fjórtán ár þar til heimilað var að prófa úr danskri bók-
menntasögu og þrjátíu og tvö ár þar til boðið var að slíkt skyldi gert
á munnlegu prófi. Gjörbreytt staða námsgreinarinnar skapaði engu
að síður þörf fyrir innlent hefðarveldi í bókmenntum sem vísa mætti
til sem sögulegra menningar- og þjóðarverðmæta. Þetta kallaði bæði
á lestrar- og sýnisbækur með helstu bókmenntaverkum þjóðarinnar