Tímarit Máls og menningar - 01.06.2015, Blaðsíða 74

S t e i n u n n I n g a Ó t t a r s d ó t t i r
74 TMM 2015 · 2
á toppi fjalls, baðaður tunglskini. Kannski hafði þetta allt verið skipulagt af ýtrustu
nostursemi, allt frá upphafi (156).
K neitar sér um vist í handanheiminum og er því kyrr á sínum sporbaug.
Hann snýr aftur heim og heldur áfram í daufgerðri og vanabundinni tilveru
sinni, engu nær og jafneinmana sem fyrr. „Og nú var svona komið fyrir mér,
ég var fastur í lokaðri hringrás, spólandi í sama farinu. Vissi að ég kæmist
hvergi en spólaði engu að síður. Ég varð. Varð að halda því áfram, því annars
gæti ég ekki lifað af“ (73).
Spútnik-Ástin er sennilega torræðasta bók Murakami, hún er stutt en
samt einhvern veginn endalaus því henni lýkur á símtali sem gefur nýja von.
Einmanaleikinn í þessu verki Murakami er yfirþyrmandi, fjarlægð og firring
allsráðandi og einstaklega niðurdrepandi. Ást Miu og Sumire getur ekki
orðið nema með fullkominni einsemd (107) og mannkynið er eins og niðjar
Spútniks: „Einmana málmsálir í óheftu myrkri geimsins, þær mætast, fara
framhjá annarri, og fjarlægjast, hittast aldrei framar“ (164). Einmanaleikinn
er lykilþáttur í öllum verkum Murakami, stef sem ómar í öllum hans verkum.
Hvers vegna er fólki áskapað að vera svona einmana? Hver er tilgangurinn með
þessu öllu? Í heiminum skiptir það fólk milljónum sem þráir og lítur til annars fólks
í von um fullnægju, en einangrar sig samt sem áður. Af hverju? Var jörðinni komið
fyrir hér til þess að næra einmanaleika mannsins? (163)
Árið 2004 kom út smásagnasafn eftir Murakami í þýðingu Ugga sem ber
heitið Eftir skjálftann. Titillinn skírskotar til mannskæðs jarðskjálfta sem
varð í Kobe í Japan 1995 en þar ólst Murakami m.a. upp. Smásögurnar í
safninu eru sex og gerast allar í febrúar, mánuði eftir skjálftann. Áhrifa hans
gætir á líf allra sögupersónanna sem þó voru hvergi nærri þegar skjálftinn
reið yfir. Neðanjarðaröfl eru Murakami greinilega hugleikin en eins og
kunnugt er búa Japanir á jarðskjálftasvæði. Í súrrealísku smásögunni „Ofur-
froskur bjargar Tókýó“ taka tröllsleg náttúruöflin á sig mynd risavaxins
Orms sem liggur í dvala undir borginni og skekur jörðina þegar hann reiðist.
Í „Öll guðs börn geta dansað“ er sérkennileg sýn á náttúruöflin: „… þá fór
hann allt í einu að hugsa um það sem lægi grafið langt niðri í jörðinni sem
hann stóð á svo traustum fótum: ógnvænlegir skruðningar hins dýpsta
myrkurs, leynd fljót sem flyttu þrár, slímug kvikindi sem iðuðu, felustaðir
jarðskjálfta sem biðu þess að leggja heilar borgir í rúst. Allt þetta átti einnig
sinn þátt í að skapa takt jarðarinnar“ (75).
Sögurnar í safninu fjalla um mikinn harm en eru áhrifamiklar í kyrrð
sinni og tilgerðarleysi. Undir yfirborðinu eru þær tilfinningaríkar án
væmni eða helgislepju og taka á sammannlegu og sígildu efni. Í þeim eru
svipuð þemu og í skáldsögum Murakami: einmanakennd og rótleysi, höft
og höfnun, jazz og dularfullar konur, ást(leysi) og undarleg vináttubönd.