Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Blaðsíða 91

Huginn Freyr Þorsteinsson
Fjölmiðlar á valdi
stjórnmálamanna
Morgunblaðið í aðdraganda Íraksstríðsins
Hermenn undir forystu Bandaríkjastjórnar gerðu einhliða árás á írak 20.
mars 2003 eftir að ekki náðist sátt um hernaðaraðgerðir í Öryggisráði
Sameinuðu þjóðanna. Fram að þeim tíma höfðu staðið yfir miklar deilur
um gjöreyðingarvopnaeign írakskra stjórnvalda og þá ógn sem heims-
byggðinni stafaði af vopnunum. Mikið var gert úr ógninni sem af stjórn
Saddams Hussein stafaði og fullyrt að hún gæti gert kjarnorkuárás á
Vesturlönd á innan við 45 mínútum. Ennfremur var fullyrt að írakska
stjórnin hefði tengsl við al-Qaeda og hefði gert tilraunir til að kaupa úran
og framleiða kjarnorkuvopn. Stjórnmálamenn og leyniþjónustur á Vest-
urlöndum skýrðu frá þessum upplýsingum af öryggi og seildust langt til
að ná almenningi á sitt band.
Nú, einu og hálfu ári eftir innrás, hafa enn engin gjöreyðingarvopn
fundist og trúverðugleiki stjórnmálamanna og forsvarsmanna vestrænna
leyniþjónusta er gufaður upp. Vissan sem einkenndi málflutning þeirra
er horfin og í stað hennar ganga ásakanir um að ógnin af Saddam Huss-
ein og stjórn hans við Vesturlönd hafi í besta verið falli ýkjur - í versta
falli lygar.
Þó að vissulega beri stjórnmálamenn og ríkisstofnanir eins og leyni-
þjónustur ábyrgð á missögnum sem leiða til hörmunga á borð við stríð,
er ábyrgð fjölmiðla í samfélögum sem eiga að grundvallast á lýðræði og
frjálsum skoðanaskiptum ekki minni. í Bandaríkjunum hefur gagnrýnis-
leysi áhrifamestu fjölmiðla landsins í aðdraganda stríðsins í írak verið
rætt ítarlega. Umræðan hefur ekki síst snúist um afstöðu þeirra til stefnu
bandarískra stjórnvalda.1 Það var sama hvaða staðleysum bandarískir
stjórnmálamenn eða fulltrúar þeirra héldu fram, þær rötuðu yfirleitt á
forsíður blaða eða var getið á besta tíma í ljósvakamiðlum. Gagnrýni og
efasemdir voru hýstar á innsíðum blaðanna og þannig þaggaðar. Eftir því
sem Bandaríkjastjórn nálgaðist markmið sitt um innrás, urðu fjölmiðlar
TMM 2004 • 3
89