Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Blaðsíða 111

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Blaðsíða 111
Bókmenntir Hann strauk ennið og bætti í staupið, stakk út og ræskti sig skyndilega furðu hátt eins og hann væri ljón að öskra. Þurfti hann á fyrirgefningu að halda? Leitaði hann eftir aflausn? Samúð? Var hann hingað kominn til að reyna að sættast við eigin samvisku og fá ró í sálu sinni? (194) Sá texti sem á eftir fer verður einna eftirminnilegastur; gamall samherji í heim- sókn að játa fyrir Baldri misgerðir sínar áratugum fyrr. Þetta er meistaralega spunninn kafli, hnyttilega sviðsettur og persónurnar skýrt og vel dregnar, sjálfum sér samkvæmar og fyrirfram óútreiknanlegar. Um leið birtast þverstæð- urnar í fari Baldurs þar sem þessi vammlausi sannleiksleitandi gerir í kjölfar samtalsins purkunarlausa tilraun til að hylja spor sín sem málverkafalsara. „Síðustu sósíalistarnir“ En sagan hefur meira að geyma en ljóslifandi og margþættar persónur og nost- urslega mynd í stílnum af þeim tíðaranda og hugarheimi sem þær tilheyra. Höf- undur gerir sér einnig far um að greina þennan tíðaranda og hlutdeild persón- anna í honum. Þetta fólk, þessi fjölskylda, sameinast í sameiginlegum minningum frá tímum almennrar samstöðu og fjöldafunda. Sá tími virðist ekki eiga afturkvæmt. Sam- staðan er brostin og hefur vikið fyrir „skrumi, pjátri og glingri nútímans þar sem öllu virðist varða að sundra manneskjunni, tæta í sundur böndin sem knýta okkur saman, rífa okkur upp með rótum og þeyta okkur burt í neyslubuskann" (137). Til að verjast þessu reynir Baldur að búa sér til heim sem er heill og fagur, í andstöðu við „þá kaldhæðnu vegsömun alls þess ljóta, snauða og andstyggilega sem hægt og örugglega hafði tekið sess listanna og rutt þeim úr vegi og eytt þeim“ (24). Þegar Geiri er við nám í Tékkóslóvakíu fyrir Vorið í Prag er hann á sama hátt ófær um að meðtaka „þann margflókna vef svika og launráða sem virtist ósýnilega ofinn um allt samfélagið þar sem ævinlega virtist þurfa að túlka allt upp á nýtt sem virtist blasa við augum svo að allur heimurinn varð eins og margrætt listaverk án augljósrar merkingar“. Og höfundur bætir við útleggingu: „Svona var líf hans: hann leitaði merkingar“ (163). Á sumrin gerist Geiri leið- sögumaður í fjallaferðum gamalla félaga sem leita hins eiginlega og óspillta íslands. Á sama hátt finnur Baldur náðarkraft innra með sér þegar hann hlúir að garðinum sínum; þá er hann „sá stjórnmálamaður sem hann hafði fæðst til að verða og aldrei orðið nema svipula stund“ (134). Bæði Baldur og Geiri eru svo hreinhjartaðir að þeir sjá ekki í gegnum hinar pólitísku refjar sem þeir eru beittir. En auk þess virðast þeir hafa staðið utan við þá menningarlegu og pólitísku strauma sem eru ríkjandi í kringum þá á æsku- árunum. Sambandsleysið virðist að vísu helst birtast í andúð á tyggigúmmíi og rokkmúsík og í alvörugefinni ábyrgðartilfinningu gagnvart ástandi heimsmál- anna í stað þess að langa í skellinöðru. Þeir eru þannig sýndir sem áþekkir tíma- villingar og Einar gamli Egilsen þegar endanlega er farið að slá út í fyrir honum. Eigi að síður klykkir höfundur út með eftirfarandi alhæfingu í bókarlok: TMM 2004 • 3 109
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.