Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Blaðsíða 55

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Blaðsíða 55
Tilgangur. Komdu. Himinn. legri til að skrökva viljandi „til að þjóna sögunni“ og er jafnvel ekki alltaf fullkomlega sjálfrátt í því efni. Og atvinnuhöfundurinn beitir yfirleitt markvissari stílbrögðum, skrifar stundum stíl sem hefur sterkari sér- kenni en áhugahöfundurinn, þótt ekki sé það einhlítt, samanber Tryggva Emilsson sem skrifaði sérstæðan og fallegan stíl. Og loks hugsar atvinnu- höfundurinn meira um form, er líklegur til að telja sjálfum sér og öðrum trú um að hann sé að finna upp nýja bókmenntagrein - en í grundvallar- atriðum er skáldævisagan samt ekki annað en sjálfsævisaga skálds og hvorki merkari né ómerkari en aðrar sjálfsævisögur. Þetta útheimtir það sama: til að skrifa sjálfsævisögu þarf maður að hafa löngun og hæfileika til að upplifa ævi sína og sjálf sitt sem texta. Um aldir hafa íslendingar einmitt gert það unnvörpum. Þeir henda reiður á ævi sinni í frásögn, skipa því sem hent hefur þá um dagana í innra og ytra samhengi, búa til framvindu úr því, rök og vit úr atvikum stundanna - skapa sig sjálfir, svo að úr verður „einhvers konar ég“. Slíkur urmull var raunar skrifaður af sjálfsævisögum á síðustu öld að tala má um hálfgerða þjóðaráráttu. Þessi hefð - sjálfsævisagnagerðin - er meðal helstu þjóðargersema okkar. Og þótt „skáldævisaga“ sé nokkuð skemmtilegt orð finnst mér orðið „sjálfsævisaga" ekki síður snjallt því það bendir ekki aðeins á að viðkom- andi aðalpersóna skrifi sjálf sína sögu - heldur eru bækur af þessu tagi iðulega sögur um tilurð og þróun sjálfs; þær fjalla um það hvernig við- komandi kemur til sjálfs sín, öðlast skilning á sálarlífi sínu og ævikjörum í sögunnar rás, bæði eftir því sem sögunni vindur fram og einnig við sjálff ritunarferlið. Margar merkilegar sjálfsævisögur litu dagsins ljós á síðustu öld, bæði eftir „áhugahöfunda" og fólk sem orðið hafði sér út um skáldanafnbót. Af bókum úr síðarnefnda flokknum ber hæst Dœgradvöl Gröndals, Ofvita og íslenskan aðal Þórbergs og minningabækur Halldórs Laxness sem hann kenndi raunar við nýja bókmenntagrein, „essayrómana“ - af seinni höfundum má nefna Hannes Sigfússon sem skrifaði Flökkulíf og Framhaldslíf förumanns en þær bækur tengjast einmitt skemmtilega bók Jóns Kalmans sökum skyldleika þessara skálda - Hannes var afabróðir Jóns. Sigurður A Magnússon hefur nýlokið sínu mikla verki um ævi sína og þá tíma sem hann lifði og mótaði og verður ffóðlegt að sjá einhvern fara í saumana á þessari einstæðu heimild um sálarlíf karlmanns, kristins manns og vinstri manns á seinni hluta 20. aldar - ekki síst hvaða áhrif umskipti á frásagnaraðferð í miðju kafi hafa á verkið. Tindurinn í sjálfsævisagnagerð skálda hér á landi er sennilega Fjallkirkja Gunnars Gunnarssonar - saga um móðurmissi, þrautir og þrengingar, utanför, TMM 2004 • 3 53
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.