Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Blaðsíða 122

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Blaðsíða 122
Bókmenntir Ég skundaði út í eldhús að sækja vatn. Þegar ég sneri aftur var hún horfin og þú sagðist aldrei hafa séð neitt blómstur. Hvers vegna er þetta ljóð svo einkennandi íyrir tímabilið? í fyrsta lagi er það tit- illinn, París’68. Séðir héðan skilja þessir löngu liðnu maídagar harla lítið eftir sig. Varla hægt að tala um byltingu, ekki einu sinni misheppnaða, aðeins óeirðir eða andmæli sem fóru úr böndunum. Sumir verja aðgerðirnar með því að þær hafi gjörbreytt háskólum og viðhorfum til akademísks hugsunarháttar, en það er augljóst að æðri skólar urðu að breytast ef þeir áttu að lifa af. Hvað stendur þá eftir? Hvers vegna kiknuðu menn í hnjáliðunum og urðu klökkir af söknuði þegar minnst var á ‘68 og ekki síst í París? Sumir klökkna jafn- vel enn. Jú, fyrir mörgum af margræmdri og misvel þokkaðri kynslóð kenndri við ’68 táknar þetta tvennt byltingu hugarfarsins. Byltingu sem ekki hvað síst gætti í listum, byltingu í því hvernig menn sömdu og fluttu tónlist, hvernig menn ortu. En einnig byltingu í klæðaburði og framkomu. Langt fram á næsta áratug mátti merkja það í frönskum háskólum að ein mesta byltingin væri að mati yngri lærimeistara að þeir þéruðu ekki lengur stúdenta. Annað sem varði lengur en byltingin sjálf, í það minnsta í Frakklandi, voru slagorðin, mörg hver eitursnjöll og skáldleg og skreyttu veggi háskólanna langt fram yfir 1980. Eitt þeirra gæti verið samnefnari fyrir ungskáld þess tíma: L’imagination au pouvoir - Valdið til ímyndunaraflsins. Á slíkum forsendum birtast oft andstæðurnar furðuveröld/hvunndagsreynsla, líkt og naflarósin rauða. Rauð varð hún að sjálfsögðu að vera, en þegar ljóðmælandinn ætlar að fá undrið viðurkennt rekst hann á þvermóðskumúr hvunndagsins: Það sem ég sé ekki er ekki til. Engin furða þótt vinsælasta skáldsaga þessara ára væri Hundrað ára einsemd þar sem engin skil eru milli fáránlegra furðuverka og hversdagslegra viðburða. Töfraraunsæi kölluðu bókmenntafræðingarnir slíkt og töldu vera nýjasta nýtt þó allt úi og grúi af slíku til dæmis hjá Hómer og öðrum Grikkjum, í sagnabálki Þúsund og einnar nætur, íslendingasögum, hjá ferðalanginum Dante - að ekki sé minnst á þjóðsagnir og ævintýri. Áherslan var á hvunndagsreynsluna og pólitíska vitund sem því miður sner- ist of oft í pólítískt meðvitundarleysi klisjunnar. Skáldin hverfa frá innhverfu ljóðunum sem á stundum höfðu dottað yfir eigin sálartötri, þeim opnast ver- öldin - eða eins og segir í ljóði þrjú í ljóðaflokki eitt í Splunkunýjum degi: „hver dagur / er sjö furður veraldar“ (25). Skáldið verður að sjáanda en ekki þeim „blinda sjáanda" sem beindi sjónum sínum inn á við eða sá fram í tímann, nei fremur þeim sem sér opinberast allar furður veraldar, hvort sem þær eru sjö, sjö- tíu sinnum sjö eða sjö hundruð sjötíu og sjö. Að sjá, taka eftir umhverfinu opnum huga, einkennir Splunkunýjan dag. Einn helsti kostur þeirrar bókar er skörp athyglisgáfa skáldsins, til dæmis þessi borgar- lýsing í flokki tvö (31): 120 TMM 2004 • 3
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.