Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Blaðsíða 118

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Blaðsíða 118
Bókmenntir í lífi Stephans og hugmyndaheimi: æska/elli; heiman/heim; líf/dauði; almennt/sértækt; vinátta/hatur; stríð/friður; hið persónulega/hið heimssögu- lega. Um síðastnefnda atriðið vísa ég til kaflanna um fyrri heimsstyrjöldina og afleiðingar hennar, m.a. spönsku veikina sem Stephan setti í beint samband við stríðsreksturinn; sjá t.d. hvernig Viðar tengir kaflann „Stórmál tvö“ (11:301) við hinn áhrifamikla kafla „Hrundar hallir" (11:297). Frásögn Viðars af heimferð Stephans 1917 sýnir höfðingja, þjóðhetju, sem fagnað er af einlægni. Við sjáum hópa manna hylla skáldið á ferð sinni um landið eftir 43 ára fjarveru. Jafnframt kynnumst við einstökum aðdáendum eins og Ólafi Sigurðssyni á Hellulandi í Skagafirði sem vildi fá nánari skýringar á til- teknum atriðum: Um hvaða á er ort í kvæðinu Áiri? Um hvaða hól er Hóllinri'. Um þetta höfðu staðið deilur í vinahópi Ólafs. Aðrir aðdáendur ortu kvæði og fögnuðu skáldinu (sumir höfðu reyndar ekki kjark til að flytja kvæðin þegar á hólminn var komið). Þessi sanna hrifning á Stephani og hans miklu áhrif birt- ast einna best í frásögn Viðars af heimsókn Stephans til Indriða Þórkelssonar á Ytra-Fjalli í Aðaldal. Það var ekki nóg með að Indriði orti kvæði til Stephans undir sama bragarhætti og Vögguvísur hans; hann hafði einnig samið lag við Vögguvísur sem kona hans raulaði á kvöldin við son þeirra hjóna sem fékk að heilsa upp á Stephan og gerðist ævilangur lærisveinn hans. Þessar þingeysku og skagfirsku svipmyndir af hrifningu á stórskáldi segja merkilega sögu um andlegt líf í íslenskum sveitum á þessum tíma. Viðar teflir einnig fram „móttökunum" sem Stephan fékk stundum meðal landa í Vesturheimi, einkum þeim sem snúa að árásum tiltekinna blaða og rit- stjóra vestra vegna Vígslóða sem kom út í kjölfar fyrri heimsstyrjaldarinnar. „Minnisvarðamálið“ svonefnda var angi af þeirri deilu og snerist um það hvort reisa ætti minnismerki um fallna íslenska hermenn. Viðar byrjar seinna bindið á tilvísun í þessar hatrömmu deilur og magnar þannig bókina spennu: Við bíðum eftir storminum vestra eftir góðviðrið á íslandi sumarið 1917. Viðar dæmir ekki í þessu verki en bendir stundum á sitthvað í fari Stephans sem orkað gæti tvímælis. Þar á ég einkum við þá þörf skáldsins að bregðast harkalega við andstæðum skoðunum (sbr. orð Ágústs H. Bjarnasonar prófessors þar um, 11:357). Þetta bitnaði jafnvel á aðdáendum, sbr. vísuna um „sendling- inn“, harðort skeyti um Guðmund Friðjónsson á Sandi sem fyrstur manna hafði hrósað Stephani á prenti (11:209). Jafnframt bendir Viðar þó á sáttfýsi Stephans. Klettafjallaskáldið lagði áherslu á að fá að hitta Guðmund á Sandi í íslandsferð- inni. Vel fór líka á með honum og Guðmundi skólaskáldi þegar þeir hittust 1917 þó Guðmundur hefði hnýtt mjög í Stephan opinberlega (11:32). Það liggur ein- hvern veginn í loftinu í verki Viðars að Stephan hefði viljað hitta og ræða í vin- semd við skáldbróðurinn Hannes Hafstein í Reykjavík þó að mikil pólitísk gjá hafi verið staðfest milli þeirra. Reyndar má skjóta því hér inn að svo gæti virst sem Stephan G. og Hannes Hafstein gangi nú aftur sem andstæðir „pólar“ í þjóðfélagi okkar. „Sumir“ hampa Hannesi Hafstein en minnast kannski síður á Stephan G. og þá lögeggjan hans að menn hugsi sjálfstætt og láti ekki blindast af skoðunum ráðandi afla. 116 TMM 2004 • 3
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.