Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Blaðsíða 87

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Blaðsíða 87
Trúin A Rússland þörfin er mikil og svo vegna þess að hið sovéska samfélag gerir tilkall til að vera eitthvað nýtt. Menn telja að sjálft frumkvæðið í sögunni sem hafði um tíma verið í höndum Frakka ( byltingin 1789) og Englendinga ( iðnbyltingin) væri nú komin til Rússa: þeir ætluðu sér að reisa þjóðfé- lag án yfirstéttar, án kirkju og guðstrúar, án misskiptingar auðs. Sá þekkti breski hagfræðingur, Keynes, talar um það eftir heimsókn til Sovétríkj- anna árið 1925, að með byltingunni þar sé orðin til „kommúnísk trú“ sem hann sjálfur hafnar, en bætir við: „En margir hljóta á þessum tímum án trúar að finna til sterkrar tilfinningalegrar forvitni um hverja þá trú sem er í raun og veru ný.“19 Það má og sjá oft af ritum pílagríma, sem fara til Sovétríkjanna á þessum árum, að hrifning þeirra er ekki fýrst og fremst tengd því sem hefur verið gert heldur hengir hún sig á ölvandi bjartsýni um mikil áform, á það sem þeir telja sig skynja af talsmáta og framkomu fólks að í vændum sé. Þessa sér t.d. stað í frægu riti Halldórs Laxness um Gerska œvintýrið, þar er oftar en ekki hugsað á þessa leið: „Auðvitað fer mart í ólestri.... En þessu miðar öllu áfram með hraðari skrefum en þróun hefur gerst í vestri löndum.“20 Þegar svo Sovéttrúarmenn þurftu að verja sín viðhorf fýrir sjálfum sér og öðrum, þá varð einmitt þessi hugsun - að í Sovétríkjunum er allt nýtt, svo margt reynt í fyrsta sinn -notadrjúg til að framlengja trúna. Allt er nýtt og því erfitt. Fáir njóta eldanna sem fyrstir kveikja þá. Sú hugsun að Rússland sé og hafi alltaf verið „öðruvísi“ land er nýtt í sama skyni: Rússar eiga enga lýðræðishefð, litla hefð fyrir réttarríki, þeir voru fátækir og ólæsir, allt hjálpar þetta til að sætta menn við að „mart fer í ólestri“ eins og Halldór Laxness segir. Þegar þörfin hvarf En líklega er það sjálf trúarþörfin sem ræður mestu um styrk og langlífi trúar gáfumanna á Sovétríkin. Þegar hún dvínar slappast trúin og hverfur síðan. Sovéttrúin var reyndar sterkust þegar ástandið í landinu var verst, þeas. á dögum samyrkjuvæðingar og pólitískra réttarhalda á fjórða ára- tugnum. Hún framlengdist síðan um nokkur ár, ekki síst vegna þess að Vesturveldin voru bandamenn Stalíns í stríði gegn Hitler: þá þurftu menn á jákvæðri mynd að halda af sínum vopnabræðrum og Hollywood gerði t.d. nokkrar leiknar kvikmyndir að beinni ósk Rooseveltstjórnar- innar sem lofuðu sovéska lífshætti. I þeim var líka hlaðið undir kenningu sem Joseph E. Davies er líklega höfundur að - en hún er sú að í Sovétríkj- unum væru engir Kvislingar eða Fimmtu herdeildarmenn til að þjóna Hitler eftir innrásina í landið vegna þess að „það var búið að skjóta þá“.21 TMM 2004 • 3 85
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.