Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Blaðsíða 97

Fjölmiðlar á valdi stjórnmálamanna
þeirri utanríkisstefnu sem ritstjórn blaðsins aðhyllist. Ljóst var að afstaða
Þjóðverja í íraksmálinu virtist ætla verða þeim dýr þar sem boðaður var
samdráttur á her Bandaríkjanna þar í landi vegna hennar.
Einnig má vera að Morgunblaðið hafi treyst um of á ákveðna banda-
ríska íjölmiðla eins og The New York Times. Það blað hefur sætt harðri
gagnrýni fyrir framsetningu og vinnubrögð í aðdraganda Írakstríðsins.
Vegna þeirrar gagnrýni báðu ritstjórar blaðsins lesendur sína afsökunar
og boðuðu breytt vinnubrögð enda hafði trúverðugleiki blaðsins beðið
alvarlegan hnekki.14
Eina forsíðufrétt Morgunblaðsins er vert að nefna sem birt var
mörgum mánuðum eftir innrás. Hún íjallaði um þann heimsatburð að
íslenskir sprengjusérfræðingar hefðu fundið sinnepsgassprengjur í írak.
Fréttin á rætur að rekja til utanríkisráðuneytisins og var haft svo mikið
við að koma henni á forsíðu að stoppuð var prentun á Morgunblaðinu
og hún sett á forsíðu í stað annarrar fréttar15. í fréttinni segir:
Þetta er í íyrsta sinn sem efnavopn finnast í Irak, en það var meint efna-, lífefna-
og kjarnavopnaeign íraka sem var helsta ástæða þess að ráðist var inn í landið.
Hefur slíkra vopna verið leitað án árangurs síðan. „Ég tel að hér sé um að ræða
heimsatburð,“ sagði Halldór í samtali við Morgunblaðið. „Ég er stoltur og þakk-
látur íslensku sérfræðingunum fyrir þeirra stóra þátt í þessu máli.“16
Því er slegið föstu að efnavopn hafi fundist en engin heimild önnur en
utanríkisráðuneytið virðist vera fyrir fréttinni. Nokkrum dögum síðar
kom í ljós að þetta voru engin efnavopn og fréttin leiðrétt'7. Af hverju
mönnum lá á að koma fréttinni á forsíðu blaðsins er illskíljanlegt. Voru
menn ekki búnir að fá nóg af „óyggjandi“ sönnunargögnum og fullyrð-
ingum um gereyðingarvopn þeirra sem hvöttu til innrásar á þessum
tímapunkti?
Lýðrœðið tómlœtinu að bráð
Ekki þarf að hafa mörg orð um ábyrgð fjölmiðla í lýðræðisþjóðfélagi.
Fjölmiðlar eiga ekki að fylgja valdinu í blindni, hvort sem valdið er auður
eða pólitísk áhrif. Morgunblaðið ber ábyrgð gagnvart lesendum sínum
sem flestir eru áskrifendur og upplýst fólk sem vill ekki vera matað á
blekkingum. Trúnaðarbrestur milli fjölmiðla og lesenda getur leitt til
kaldhæðni og tómlætis sem getur ógnað lýðræðisþróun.
Mikil umræða hefur þegar orðið hér á landi um hættur sem skapast
þegar fjársterkir aðilar gerast umfangsmiklir á fjölmiðlamarkaði. Hins
TMM 2004 • 3
95