Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Page 111

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Page 111
Bókmenntir Hann strauk ennið og bætti í staupið, stakk út og ræskti sig skyndilega furðu hátt eins og hann væri ljón að öskra. Þurfti hann á fyrirgefningu að halda? Leitaði hann eftir aflausn? Samúð? Var hann hingað kominn til að reyna að sættast við eigin samvisku og fá ró í sálu sinni? (194) Sá texti sem á eftir fer verður einna eftirminnilegastur; gamall samherji í heim- sókn að játa fyrir Baldri misgerðir sínar áratugum fyrr. Þetta er meistaralega spunninn kafli, hnyttilega sviðsettur og persónurnar skýrt og vel dregnar, sjálfum sér samkvæmar og fyrirfram óútreiknanlegar. Um leið birtast þverstæð- urnar í fari Baldurs þar sem þessi vammlausi sannleiksleitandi gerir í kjölfar samtalsins purkunarlausa tilraun til að hylja spor sín sem málverkafalsara. „Síðustu sósíalistarnir“ En sagan hefur meira að geyma en ljóslifandi og margþættar persónur og nost- urslega mynd í stílnum af þeim tíðaranda og hugarheimi sem þær tilheyra. Höf- undur gerir sér einnig far um að greina þennan tíðaranda og hlutdeild persón- anna í honum. Þetta fólk, þessi fjölskylda, sameinast í sameiginlegum minningum frá tímum almennrar samstöðu og fjöldafunda. Sá tími virðist ekki eiga afturkvæmt. Sam- staðan er brostin og hefur vikið fyrir „skrumi, pjátri og glingri nútímans þar sem öllu virðist varða að sundra manneskjunni, tæta í sundur böndin sem knýta okkur saman, rífa okkur upp með rótum og þeyta okkur burt í neyslubuskann" (137). Til að verjast þessu reynir Baldur að búa sér til heim sem er heill og fagur, í andstöðu við „þá kaldhæðnu vegsömun alls þess ljóta, snauða og andstyggilega sem hægt og örugglega hafði tekið sess listanna og rutt þeim úr vegi og eytt þeim“ (24). Þegar Geiri er við nám í Tékkóslóvakíu fyrir Vorið í Prag er hann á sama hátt ófær um að meðtaka „þann margflókna vef svika og launráða sem virtist ósýnilega ofinn um allt samfélagið þar sem ævinlega virtist þurfa að túlka allt upp á nýtt sem virtist blasa við augum svo að allur heimurinn varð eins og margrætt listaverk án augljósrar merkingar“. Og höfundur bætir við útleggingu: „Svona var líf hans: hann leitaði merkingar“ (163). Á sumrin gerist Geiri leið- sögumaður í fjallaferðum gamalla félaga sem leita hins eiginlega og óspillta íslands. Á sama hátt finnur Baldur náðarkraft innra með sér þegar hann hlúir að garðinum sínum; þá er hann „sá stjórnmálamaður sem hann hafði fæðst til að verða og aldrei orðið nema svipula stund“ (134). Bæði Baldur og Geiri eru svo hreinhjartaðir að þeir sjá ekki í gegnum hinar pólitísku refjar sem þeir eru beittir. En auk þess virðast þeir hafa staðið utan við þá menningarlegu og pólitísku strauma sem eru ríkjandi í kringum þá á æsku- árunum. Sambandsleysið virðist að vísu helst birtast í andúð á tyggigúmmíi og rokkmúsík og í alvörugefinni ábyrgðartilfinningu gagnvart ástandi heimsmál- anna í stað þess að langa í skellinöðru. Þeir eru þannig sýndir sem áþekkir tíma- villingar og Einar gamli Egilsen þegar endanlega er farið að slá út í fyrir honum. Eigi að síður klykkir höfundur út með eftirfarandi alhæfingu í bókarlok: TMM 2004 • 3 109
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.