Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.2000, Blaðsíða 54

I BRENNIDEPLI
Kjarasamningar á hinum al-
menna vinnumarkaði eru nú í
höfn en eins og fólk veit var
samið til langs tíma og í raun
eftirtektarvert að samningstímabilið
nær yfir allt kjörtímabil núverandi
ríkisstjórnar.
Það verður að segjast eins og er að
það er býsna veglegt veganesti sem
ríkisstjórnin fær í varanlegum vinnu-
friði og hvað sem fólki þykir um
samningana og þau kjör sem þannig
eru til langs tíma ákvörðuð, þá hljóta
allir að geta verið á einu máli um að
hinum margfræga stöðugleika er
hvergi ógnað svo lágar eru þær
almennu prósentuhækkanir sem um
var samið.
En stöðugleiki er eitt, stöðnun
annað og upp á stöðnun eina er horft
þegar litið er til launabreytinga
lífeyrisþega, svo sárafáum krónum
sem hinar lágu prósentutölur á hinn
ofurlága grunn skila í reynd. Eitt er
þó alveg dagljóst varðandi þessa
samninga og það er að allra Iægstu
launin á markaðnum hækka mest og
þó fáir séu þar á kjarabotninum ber
sannarlega að fagna launaleiðrétt-
ingum til þeirra lægst launuðu.
Það eru þó engar ofurtölur sem þar
eiga að gilda í lok samningstímans og
öllum ljóst að örðug mun afkoma
þeirra sem eiga þar allt sitt athvarf í
tekjum talið. Þó er öðrum ætlaður
snöggtum lægri og lakari hlutur, enn
hræðilegri tekjutölur, þær tölur eru
ekki samningsbundnar enda þykir
óhæfa að það fólk hafi samningsrétt
um kaup sitt og kjör sín yfirleitt. Þar
koma aðeins til tilskipanir ofan frá,
frá æðstu ráðamönnum þjóðarinnar
kemur yfirlýsing sem felur í sér hvað
hæfilegt þykir að skammta þessu
fólki næstu árin. Lífeyrisþegar skulu
áfram og enn frekar lúta því að boði
yfirvalda að vera settir mörgum
launaþrepum lægra en lægstlaunaða
fólkið á vinnumarkaðnum, leiðrétting
til þess ágæta fólks, sanngjörn og
sjálfsögð, skal sko hreint ekki ná til
öryrkjanna, sem eiga sína afkomu
háða launatölum trygginganna að
öllu eða nær öllu leyti.
Eg þurfti að heyra yfirlýsingu
ríkisstjórnar í tengslum við
kjarasamninga um hlut öryrkja í
góðærinu tvisvar áður en ég trúði
eigin eyrum um þær afkomutölur sem
þar birtust svo berlega. Við næst-
síðustu kjarasamningagerð sagði
æðsti valdsmaður okkar að “engum
heilvita manni” hefði flogið í hug að
láta launatölur almannatrygginga
fylgja lægstu launum í landinu og
sannarlega er hann og hirð hans
samkvæm sjálfri sér nú þegar hinar
lágu almennu prósentutölur skulu
einar gilda, prósentutölur sem skila
svo átakanlega miklu færri krónum
en þær gjöra þó á launamarkaðnum
almennt.
Við hér á bæ vildum í lengstu lög
mega trúa því að nú yrði a.m.k. sam-
bærileg hækkun á launatölum
öryrkja, tekjulægsta fólkinu í land-
inu, og þó varð hjá og verður hjá
lægstlaunaða fólkinu á vinnu-
markaðnum. En áfram og enn frekar
skulu þeir verða langtekjulægstir,
langt fyrir neðan allar neysluvísitölur,
langt fyrir neðan mannsæmandi lífs-
kjör, niðursetningar nútímans eru þau
skilaboð sem þetta fólk fær frá dýrk-
endum markaðshyggju og verð-
bréfabrasks.
Þegar verðbréfabraskararnir fengu
tugmilljónir í launaumslögin nú var
sagt af æðstu valdsmönnum að þetta
væri eðlilegt og sanngjarnt af því
þessir menn verðskulduðu þetta fyrir
verk sín, umbun þeirra væri síst of
mikil í ljósi ærinna afreka.
Hvað eiga öryrkjar að halda um
sinn hlut í ljósi slíkra yfirlýs-
inga, hvað um virðingu fyrir lífsrétti
allra í samfélaginu, hvað um unandi
kjör til mannsæmandi afkomu, hvað
um hina sjálfsögðu skyldu auðugs
samfélags að sjá til þess að enginn
líði skort, verði árum saman að lifa
við sult og seyru í víðastri merkingu
þeirra orða? Mig undrar mest hversu
fólk almennt í samfélaginu lætur
þetta yfir sig ganga án minnstu mögl-
unar, er réttlætiskenndin ekki orðin
ríkari en þetta á þessari villtu verð-
bréfaöld þeirrar auðhyggju er ekki
kann manngildið að meta? Er sam-
hjálparhugsunin, sem var aðalsmerki
hinnar nýfrjálsu þjóðar íslenska
lýðveldisins, orðin svo úrelt og af sér
gengin að fólki almennt þyki eðlilegt
að fólk eigi ekki til hnífs og skeiðar í
þessu auðuga landi mikilla almennra
lífsgæða að ógleymdu góðærinu og
stöðugleikanum.
Það vantar raunar ekki stöðug-
leikann þegar litið er fram á veg til
lífskjara öryrkja, þar á stöðugleiki
eymdar og allsleysis að verða hlut-
skipti þúsunda, sem ekki eiga að sjá
til sólar í efnalegu tilliti, einfaldlega
samkvæmt þeim æðsta boðskap að
þeir verðskuldi það eitt. Slík viðhorf
til auðsöfnunar af ósvífnustu gerð og
örbirgðar á hinu leitinu eru slík að
hugsandi fólki verður ómótt af því á
að hlýða. En öryrkjar bíða viðbragða
í kjölfarið, viðbragða samfélagsins til
að leggjast á eitt með okkur í barátt-
unni fyrir bættum hag, fyrir lífsrétt-
inum í raun. Og út i samfélagið er
varpað þeirri spurn, ögrandi og krefj-
andi í senn, hvenær þeirra viðbragða
megi vænta, þess samhljóms sem
yrði svo sterkur um allt samfélagið að
jafnvel hinir daufustu verðbréfadurtar
yrðu á að hlýða? Það er kominn tími
til að tengja, eins og einu sinni var
sungið.
En svo að öðru máli og afar
þýðingarmiklu fyrir alla fatlaða á
landi hér. Það mál varðar yfirfærslu
málefna fatlaðra frá ríki til sveitar-
félaga og um leið afnám sérlaga um
málefni fatlaðra. Á Alþingi hafa nú
verið lögð fram frumvörp þetta
varðandi, meginfrumvarpið er um
félagsþjónustu sveitarfélaga, en
fylgifrumvörpin eru um réttinda-
gæslu fatlaðra, Greiningar- og ráð-
gjafarstöð ríkisins og breyting á lög-
um um vinnumarkaðsaðgerðir. Sam-
kvæmt frumvörpum eiga lögin að
taka gildi 1. jan. 2002 og ekki ljóst
hvenær endanleg afgreiðsla þeirra fer
fram frá Alþingi, gæti orðið fyrir
næstu áramót, í síðasta lagi á vorþingi
2001. Ritstjóri átti hlut að þessari
frumvarpasmíð og vill mega halda
því fram að svo langt sem þau ná, þá
sé heildargerð þeirra í mörgu ágæt,
en við slíka umbyltingu skiptir auð-
vitað öllu máli hver framkvæmdin
verður í raun. En meginspurningar
54