Skessuhorn - 16.12.2020, Qupperneq 100

MIÐVIKUDAGUR 16. DeseMbeR 2020100
„Það var í sjálfu sér engin tilviljun
að ég fór í blaða- og fréttamennsku,
sem ég hef starfað við í hartnær
fjörutíu ár,” segir skagamaðurinn
Haraldur bjarnason í upphafi sam-
tals okkar. „Ég byrjaði snemma
að taka myndir hér og þar í nær-
umhverfi mínu á Vesturgötunni á
Akranesi og var farinn að framkalla
og stækka myndir 12-13 ára gam-
all. bakterían var greinilega til stað-
ar. Fyrstu kynni mín af blaðaútgáfu
voru svo hjá skátafélagi Akraness
þegar ég var á fimmtánda ári. Ég
stóð þá fyrir útgáfu á skátablaði, sem
hét súpan, ásamt Þorvaldi braga-
syni og nokkrum fleirum. Kölluð-
ust ritstjórnarfundirnir, eðli sínu
samkvæmt, súpufundir. Þessi útgáfa
okkar varði í rúm þrjú ár og vorum
við með myndir og fréttir úr skáta-
starfinu á Akranesi.“ síðan bættist
við enn frekari útgáfa í tengslum
við skátamót sem haldin voru hér
á landi, bæði landsmót og mót sem
haldin voru á vegum skátafélags
Akraness. en þarna var ísinn brot-
inn. Jafnvel þótt blaðamennska hafi
löngum verið lágt skrifuð launalega
er ákveðin spenna sem hún kveik-
ir. Menn ílengjast því í starfi eins
og raunin varð með Halla bjarna
í tæpa fjóra áratugi. Við förum yfir
ferilinn, sem spannar m.a. skáta-
skrif, í bæjarblaðamennsku, svæðis-
útvarp og þáttagerð.
Byrjaði í skátunum
„Á landsmótinu á Úlfljótsvatni árið
1974 var gefið út öflugt mótsblað,
Úlli, sem var dagblað og kom út
alla mótsdagana. Við tókum við-
töl og myndir yfir daginn og unn-
um svo úr því á kvöldin með því að
vélrita viðtöl og greinar. Það var
síðan sent áfram til offseprentara
í Garðabæ og svo kom blaðið til-
búið með mjólkurbílnum á Úlf-
ljótsvatn snemma morguninn eft-
ir. Við vorum nokkrir sem kom-
um að þessu blaði. Þeirra á með-
al Ólafur Þ. Harðarson, síðar pró-
fessor í stjórnmálafræði við Há-
skóla Íslands, Magnús Jón Árnason
kennari og síðar bæjarstjóri í Hafn-
arfirði, Kolbeinn Árnason bróðir
hans og Gunnar björnsson, síðar
formaður samninganefndar ríkisins
í ótal kjarasamningum. Ljósmynd-
ari blaðsins var svo Jóhannes borg-
fjörð birgisson, boggi, sem var fyr-
irmyndin að hinni þekktu teikni-
myndaspersónu Ragnars Lár, bogga
blaðamanni. einhverjir fleiri komu
að þessu blaði líka, sem ég man ekki
lengur nöfn á. Á skátamóti í botns-
dal á vegum skátafélags Akraness
gáfum við út blað sem hét Glym-
ur og á móti í skorradal gáfum við
einnig út blað sem hét Ormurinn.
Að áeggjan Guðbjartar Hannesson-
ar, Gutta, ritstýrðum við Þorvaldur
bragason svo í nokkur ár blaði fyr-
ir eldri skáta, sem hét Foringinn,
en á þessum árum var Gutti fram-
kvæmdastjóri bandalags íslenskra
skáta. Við Þorvaldur vorum svo
beðnir að aðstoða líka við dagblað á
landsmóti skáta á Úlfljótsvatni 1977
en það var talsvert minna í sniðum
en hafði verið 1974. Þegar alheims-
mót skáta, Jamboree, var svo hald-
ið í Lillehammer í Noregi 1975 var
ég í um 20 manna hópi blaðamanna
dagsblaðsins á mótinu. Ferðin á
þetta stóra og mikla mót var mjög
eftirminnileg en mig minnir að hátt
í 20 þúsund skátar allsstaðar að úr
heiminum hafi sótt það. Norður-
löndin sáu sameiginlega um mótið
og þess vegna var það að við Íslend-
ingarnir vorum víða í starfsmanna-
hópnum. Við mótsblaðið voru auk
mín þeir Jóhannes Reykdal útlits-
hönnuður og Ólafur Hauksson,
sem var einn af ritstjórunum. Fyrir
utan skátablöðin kom ég að útgáfu
nokkurra annarra blaða. Ég minn-
ist þess t.d. að hafa ásamt sigþóri
eiríkssyni ritstýrt blaði í tilefni af
50 ára afmæli Knattspyrnufélagsins
Kára árið 1972.”
Símaskráin og Ferða-
bókin eftirminnileg
verkefni
Haraldur segist hafa byrjað nám í
prentsetningu hjá prentsmiðjunni
Odda árið 1972 og lauk því 1976.
„Oddi var og er ein stærsta prent-
smiðja landsins og með einna fjöl-
breyttustu prentunina. Meðal nýj-
unga á þeim árum var prentun á
samhangandi form, sem þurfti fyr-
ir tölvuprentarana hjá bönkum
og fjármálafyrirtækjum. Þetta var
prentað í rúlluprentvél. ekki má
gleyma símaskránni, sem prent-
uð var í Odda, í hundrað til tvö
hundruð þúsund eintökum og kom
það oft í hlut okkar lærlinganna
að burðast með þetta níðþunga rit
úr prentuninni út í sendiferðabíla.
svo var bókaprentun auðvitað stór
hluti verkefna hjá Odda og minn-
isstæðast fyrir mig er að hafa tekið
þátt í umbroti Ferðabókar eggerts
og bjarna, sem var með vandaðri
bókum sem unnar höfðu verið hér
á landi í þá daga. Mest öll prent-
un í Odda á þessum árum var blý-
prentun en offsetprentunin var þó
að koma þar inn fyrir þröskuldinn.
Fyrsta prentsetningartölvan kom í Odda undir lok námstíma míns en
hún var engin smásmíði og þakkti
heilan vegg með öllum sínum ga-
taspólum. Ætli hún hafi ekki verið
svona tveggja metra há og þriggja
til fjögurra metra löng.“
Reynslan gilti
Að námi loknu vann Halli í stutt-
an tíma í Prentsmiðjunni Hólum
á seltjarnarnesi en kom svo aft-
ur á skagann og réði sig til Prent-
verks Akraness. „eftir að ég réði
mig í Prentverkið á Akranesi hóf ég
samhliða vinnunni að skrifa aðeins
í blaðið Umbrot sem var fréttablað
fyrir Akurnesinga sem starfsmenn
í Prentverkinu gáfu út. Þar sem ég
hafði reynslu, m.a. af útgáfunni hjá
skátunum, lá beint við að skrifa í
blaðið og aðstoða þannig vinnufé-
lagana, sem gáfu blaðið út. Á þess-
um árum var ekkert nám í blaða-
mennsku á Íslandi og það var bara
reynslan sem gilti.“
Prentuðu flokksblöðin
eftir tvö ár hjá Prentverkinu stofn-
uðu þeir Halli og Önundur Jónsson
prentari prentsmiðjuna Prentbæ
sem hafði aðsetur á efri hæð Vest-
urgötu 48 á Akranesi. „Við höfð-
um talsvert að gera og prentuðum
meðal annars reikningseyðublöð
og kvittanir fyrir einstaklinga og
fyrirtæki. Þá prentuðum við blöð
nokkurra stjórnmálaflokka á Akra-
nesi fyrir jól og kosningar; skagann
fyrir Alþýðuflokkinn, Dögun fyr-
ir Alþýðubandalagið og bresa fyrir
Framsóknarmenn. Þegar við keypt-
um prentvélarnar fyrir Prentbæ
fylgdi með blaða- og bókapressa,
sem var reyndar í heldur lélegu
ástandi en Önundur náði að koma
henni í gott lag svo hún var notuð
fyrir blaða- og bókaprentun.“
Bæjarblaðið stofnað
eftir stofnun Prentbæjar var útgáfa
fréttablaðs eitt af því sem þeir fé-
lagar vildu koma af stað á Akranesi.
„Ég setti mig í samband við nokkra
skagamenn á svipuðum aldri, sem
ég vissi að hefðu áhuga á slíkri út-
gáfu; þá Andrés Ólafsson, Gunn-
laug björnsson og sigþór eiríks-
son. Þeir sýndu þessu strax áhuga.
Hlaut blaðið nafnið bæjarblaðið
en blað með því nafni hafði kom-
ið út á Akranesi um 30 árum áður.
Fyrsta tölublaðið kom út haustið
„Engin tilviljun að ég lagði blaða- og
fréttamennsku fyrir mig“
Rætt við Skagamanninn Harald Bjarnason um ferilinn í fjörutíu ár
Halli við blýsetningarvélina í Prentbæ 1980.
Ungur skátablaðamaður að taka við-
tal við Kristján Eldjárn, forseta Íslands,
á landsmóti skáta 1974.
Við skriftir í skátablaðið Súpuna, í kompu sem hýsti ritstjórnarskrifstofuna, í
Skátahúsinu á Akranesi.
Bæjarblaðsritstjórinn.
Haraldur ásamt Ingu Rósu Þórðardóttur við útsendingu á svæðusútvarpi RÚV á
Austurlandi.