Bændablaðið - 24.09.2020, Qupperneq 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 24. september 20206
Nú hefur ráðherra landbúnaðarmála sett
saman starfshóp sem vinna á úr fyrir­
liggjandi gögnum landbúnaðarstefnu fyrir
íslenska þjóð. Í hópnum sitja Björn Bjarna­
son og Hlédís Sveinsdóttir og með þeim
starfa Sigurgeir Þorgeirsson og Bryndís
Eiríksdóttir. Í fréttatilkynningu frá ráðu­
neytinu segir:
„Mótun landbúnaðarstefnu er samvinnu­
verkefni stjórnvalda, bænda, neytenda og
atvinnulífs. Verkefnisstjórn mun efna til funda
með bændum og öðrum hagaðilum í því skyni
að virkja þá til þátttöku í stefnumótuninni.
Fyrir milligöngu ráðuneytisins verður stofn­
að til samráðs við þingflokka. Samráð verð­
ur haft við fulltrúa Bændasamtaka Íslands,
Samtaka atvinnulífsins, Neytendasamtakanna
og Alþýðusambands Íslands og þeim gefinn
kostur á að fylgjast með framvindu verksins
á vinnslustigi.“
Meginþættir við mótun
landbúnaðarstefnu
Samkvæmt skipunarbréfi verkefnisstjórnar­
innar skal við mótun landbúnaðarstefnu litið
til eftirfarandi meginþátta:
1. Með öflugum landbúnaði verði Ísland
leiðandi í framleiðslu á heilnæmum
landbúnaðarafurðum – sérstaklega verði
hugað að fæðu­ og matvælaöryggi og
samkeppnishæfum rekstrarskilyrðum í
sátt við umhverfi og samfélag.
2. Tryggð verði byggðafesta með nýtingu
tækifæra í krafti nýsköpunar og vöruþró­
unar sem taki mið af grænum lausnum,
matarmenningu og sjálfbærni.
3. Menntun, rannsóknir og þróun mótist af
hæfilegri samþættingu fræðilegra við­
fangsefna og ráðgjafar í þágu þeirra sem
stunda landbúnað og vinnslu landbún­
aðarafurða.
4. Með hvötum og stuðningi verði dregið úr
umhverfisáhrifum og stuðlað að verndun,
endurheimt og nýtingu landvistkerfa í
samræmi við heimsmarkmið Sameinuðu
þjóðanna um sjálfbæra þróun frá árinu
2016.
Gert er ráð fyrir að tillaga að landbúnaðarstefnu
fyrir Ísland muni liggja fyrir þann 31. mars
2021.
Sjónarmið verslunar og neytenda
Við sem bændur verðum nú að hafa hraðar
hendur og vinna þessa stefnu á þeim grunni
sem bændum hugnast, en eins og kemur fram í
tilkynningu frá ráðuneytinu verður haft samráð
við Bændasamtök Íslands. Við höfum kallað
eftir tillögum frá búgreinafélögum hvernig
viðkomandi einingar sjá fyrir sér slíka stefnu.
Skiladagur á þeim tillögum var til 15. þessa
mánaðar og er það í höndum vinnuhóps
Bændasamtakanna að koma með fyrstu drög
að stefnu sem við sem bændur getum staðið að.
Nauðsynlegt er að kalla fram sjónarmið
verslunar og neytenda um það hvernig við
sjáum landbúnað til framtíðar, því þessi stefna
þarf að vera í sátt við þá sem neyta og þá sem
sýsla með okkar vöru.
Við höfum kallað eftir landbúnaðarstefnu
fyrir íslenska þjóð, hvert skuli stefna og hverj­
ar eiga að vera áherslur með slíkri stefnu.
Þarna þarf að koma fram framtíðarstefna sem
tekur á framleiðslu og stuðningi ríkisins en
ekki síður tollaumhverfi til framtíðar svo
framleiðendur geti haft skýra sýn á fram­
tíðina.
Aukum íslenska framleiðslu
Mikið hefur verið rætt um afurðaverð til
bænda á undanförnum vikum. Það sem við
sjáum raungerast er að nýtt kerfi í úthlutun
tollkvóta er að þeir fara lækkandi og
samhliða því lækkar afurðaverð til bænda.
Þetta mál er aðkallandi að ræða við ráðherra
landbúnaðarmála hvernig þetta muni þróast,
því eins og fram kemur í samningnum sem
gerður var við ESB árið 2016 þá var forsenda
aukins tollkvóta fjölgun ferðamanna. Eins
og staðan er í dag þá hafa þessir tollkvótar
gríðarleg áhrif inn á markaðinn þegar
neytendum fækkar eins og raun ber vitni. En
samkvæmt könnun á þróun matarverðs til
neytenda þá hefur hún bara hækkað. Hvað
veldur, er erfitt að átta sig á.
Það er mjög gaman að fylgjast með garð­
yrkjubændum hvað þeir eru ákveðnir í að
auka við íslenska framleiðslu. Það verður
fróðlegt að fylgjast með þegar þessar nýju
byggingar komast í framleiðslu og hver þróun
verður á hlutfalli innlendrar framleiðslu á móti
innfluttu því tækifærin eru mikil með okkar
hreina vatni og sterkri stöðu íslensks græn­
metis.
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 11.200 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar 7.200 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Áföll af ýmsum toga geta oft haft
skelfilegar afleiðingar fyrir einstaklinga
og samfélög. Ef fólki auðnast hins vegar
að horfa á þá óáran sem yfir dynur hverju
sinni á yfirvegaðan hátt má oft líka finna
tækifæri sem lýsa upp veginn fram undan.
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO)
gaf út í júlí í sumar yfirlit yfir stöðu mála
hvað varðar fæðuöryggi og næringu fyrir
íbúa heimsins. Þar kemur fram að þrátt
fyrir göfug markmið um að útrýma hungri
í heiminum fyrir 2030 þá hefur miðað hægt
í þeim efnum. Meira að segja svo, að frá
2014 hefur jafnt og þétt verið að síga á
ógæfuhliðina.
Samkvæmt úttekt WHO er áætlað að
næstum 690 milljónir manna gangi um
svangir á hverjum einasta degi, eða 8,9
prósent jarðarbúa. Eykst fjöldi hungraðra
um ríflega 10 milljónir á hverju ári, eða
um nærri 60 milljónum á fimm árum. Þetta
ástand hefur síðan versnað mjög í kjölfar
heimsfaraldurs vegna COVID­19. Ástæðan
er stöðvun atvinnulífs og matvælaframleiðslu
vegna sjúkdómsins. Einnig stóraukið
atvinnuleysi sem leiðir til þess að fólk á ekki
fyrir lífsnauðsynjum.
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin
bendir líka á fæðuóöryggið, sem er annar
mælikvarði sem lýsir þróun sem leiðir
til hungurs. Árið 2019 bjuggu nærri 750
milljónir, eða næstum tíundi hver maður
í heiminum, við mikið fæðuóöryggi. Það
þýðir að ef fæðuöryggi þessa fólk verður
ekki tryggt mjög fljótt, mun allur þessi fjöldi
brátt upplifa hungur upp á hvern einasta dag.
„Heimurinn er ekki á leið með að útrýma
hungri fyrir árið 2030. Ef núverandi þróun
heldur áfram mun fjöldi þeirra sem verða
fyrir áhrifum af hungri fara yfir 840 milljónir
árið 2030,“ segir í úttekt WHO.
„Bráðabirgðamat bendir til þess að
COVID­19 heimsfaraldur geti bætt á milli
83 og 132 milljónum manna við heildarfjölda
vannærðra í heiminum á árinu 2020. Það
veltur síðan á framvindu hagkerfa heimsins
hvernig þróun verður.“
Það er ekkert ýkja langt síðan
almenningur á Íslandi var í þeirri stöðu að
mikil fátækt, vannæring og hreint hungur
var daglegur veruleiki. Það sem bjargaði
Íslendingum úr þeirri skelfingarstöðu
var matvælaframleiðsla fyrir aðrar þjóðir
þegar þeirra matvælaframleiðsla varð fyrir
áföllum vegna styrjalda. Þar var það einkum
sjávarútvegurinn sem gat brugðist hratt við
með stórauknum veiðum og útflutningi á
fiski fyrir hungraða Evrópubúa. Í þeirri
stöðu varð Evrópubúum það vel ljóst hversu
fæðuöryggi þjóða er gríðarlega mikilvægt.
Heimsfaraldur vegna COVID­19 ætti
að kenna okkur Íslendingum að það er
ekkert sjálfsagt mál að hægt sé að valsa
óhindrað í matarbúr annarra þjóða í leit að
bestu bitunum. Heimsfaraldur hefur gert
það að verkum að matvælaframleiðsla,
fataverksmiðjur og tækjaframleiðsla hefur
víða dregist saman eða hreinlega stöðvast.
Þegar svo er dugar ekki fyrir okkur
Íslendinga að sitja með hendur í skauti. Við
verðum að bregðast við og upphugsa ráð
sem gerir okkur sjálfbær og tryggir okkar
fæðuöryggi.
Íslenskar landbúnaðarafurðir hafa á
liðnum árum ekki verið að standa undir nema
hluta af okkar neyslu á landbúnaðarvörum.
Þarna er því augljóst tækifæri til að gera
betur. Þar verður hugvit og skynsemi að
vera í hávegum haft, þannig að ný og aukin
framleiðsla fari fram með sem arðbærustum
hætti og geti þegar fram í sækir líka
skapað okkur gjaldeyristekjur. Þetta tókst
í sjávarútvegi þrátt fyrir meingallað kerfi,
af hverju ætti það ekki líka að geta átt við
í landbúnaði? /HKr.
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Erla Hjördís Gunnarsdóttir ehg@bondi.is –
Margrét Þóra Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 –
Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefur blaðsins: www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Anna Kristín Ólafsdóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is
ÍSLAND ER LAND ÞITT
Dyrhólaós með Mýrdalsjökul og eldstöðina Kötlu í bakgrunni. Fremst í hæðinni vinstra megin á myndinni er að finna hinn sögufræga Lofsalahelli.
Ósinn er mikið vatnsflæmi í Mýrdal á milli Dyrhólahverfis og Reynishverfis og gott landbúnaðarland er þar allt um kring. Nokkur veiði er einnig
í ósnum. Dyrhólaós virðist í fljótu bragði vera venjulegt stöðuvatn þar sem mjótt eiði (Reynisfjara) á milli Dyrhólaeyjar að vestan og Reynisfjalls
að austan skilur hann frá Atlantshafinu. Ósinn er samt skilgreindur sem sjávarlón og þar gætir flóðs og fjöru. Á leirum óssins er gósenland
farfugla og sveiflast saltinnihaldið í lóninu eftir sjávarstöðunni, en í leirbotni lónsins þrífast vel margvísleg lindýr. Útræði var frá Dyrhólaey fram
á 20. öld, en þegar vélbátar komu til sögunnar voru uppi hugmyndir um að búa til höfn í Ósnum, en ekkert varð af því. Mynd / Hörður Kristjánsson
Mótun landbúnaðarstefnuÍ mótlætinu geta
falist tækifæri