Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1904, Síða 81

79
1903
Eijrarbakknhérnð: Húsakynni og þrifnaður er víða á lágu stigi í héraði þessu, en
þó munu húsakynni heldur fara batnandi. Menntunarleysið gerir menn ánægða með
Pað gamla; menn gera litlar kröfur til lífsins, enda iðjuleysi mikið hér með sjónum á
sumum tímum árs, og þá er varla við góðri afkomu að búast.
4. Mataræði.
Læknar láta þessa getið:
Akureyrarhérað: Þurrabúðum hefur fjölgað mjög við sjóinn síðustu árin, og
fylgir þeim víða algert mjólkurleysi fyrir yngri og eldri. Þetta leiðir til þess, að mæð-
ur hafa börn sin á brjósti oft langt fram á annað ár, en bregðist brjóstamjólkin,
verður viðurværi barnanna næsta illt. Meðan þurrabúðarmenn leggja ekki nokkra
stund á jarðrækt og hafa enga kú, stafar hrein hætta af þessari lifnaðarháttabreyt-
mgu. Öll líkindi eru þó til, að jarðrækt og garðrækt þurrabúðarmanna fari stórum
vaxandi, þegar fram í sækir, og ýmsir þeirra hafa nú þegar tekið stærri eða smærri
bletti til ræktunar.
Mýrdalshérað: Mataræðið hefur lítið batnað. Kjöt er lítið haft tii malar, nema
bjöt af pestarkindum og öðrum gripum sjálfdauðum eða gripum sem menn hafa
neyðzt til að drepa vegna veikinda; mest allt kjöt fer í kaupmennina. Hangikjöt er
líka að hverfa. Kemur það m. a. af því, að menn eiga ekki eins hægt með að reykja
bjöt, síðan eldavélar fóru að verða almennar, en hér eru þær víðar en á öðrum hverj-
um bæ; annars var hangikjöt hér til skamms tíma oftast til á hverjum bæ, og það
mestan part árs, en nú er það varla til á tíunda hverjumjoæ. Á einu stórheimili var
í fyrra engri kind slátrað heilbrigðri, en um 20 pestar- og sjálfdauðar kindur voru
etnar upp til agna af heimilisfólkinu. Fuglakjöt er mjög haft til matar, einkuin fýl-
ungi, og þykir fyrirtaks fæða þeim, sem þola af honum fýluna. Fitan er brúkuð í
bræðing saman við tólg. Fiskur er lítið hafður til matar; hann er allur hertur og
lagður svo inn í búðina, enda er hann í sumum árum langdýrasta fæðan, sem fæst
bér á landi. Hausar eru hertir til sumarsins, og slóg grafa sumir niður og láta úldna,
síðan er það hengt upp í reyk og svo etið — soðið þó. Ekki er auðvelt að sannfæra
menn um, að þetta sé naumast holl fæða. Aðalfæðan verður því garðamatur og
mjólk; er garðamatur oft hafður einn sér, og er það ekkert smáræði, sem rúmast
getur i manns maga. Um mjólkina skal þess getið, að nýmjólk þekkist varla sem
matur eða drykkur, síðan rjómabú var sett hér á stofn, heldur aðeins blá skilvindu-
undanrenning; nýtt smjör er að hverfa, jafnvel á beztu heimilum, og bregður vinnu-
fólki víða við það að fá nú í þess stað einhvern hræring úr lýsi — svo sem hnýsu-,
sels-, hvals-, þorska- eða fýlslýsi — og mör, eða þá íslenzku smjöri, sem enginn
kaupmaður vill sjá, hversu óvandlátur sem hann er,
5. Meðferð ungbarna.
Læknar láta þessa getið:
Skipaskagdhérað: Um meðferð mæðra á ungbörnum er mér ekki annað kunnugt
en hún sé í allgóðu lagi. Flestar mæður hafa börn sín á brjósti, að minnsta kosti
um nokkurn tírna, einkum hefúr efnaminna fólkið börnin á-brjósti, stundum um
Framh. á 84. bls.