Studia Islandica - 01.06.1940, Síða 7

5
stories by the men who first put them into writing*'.1)
Paasche tekur það reyndar fram, að sagan geti ekki
verið óbreytt frá því sem hún hafi verið sögð á 10.
öld, listin hafi gengið nokkuð á hlut sagnfræðinnar,
en segir um leið: „Fremstillingens overlegne kunst
behöver ikke at skyldes skriveren; teksten bærer ikke
mange tydelige merker efter ham“.2) Fleiri vitnis-
burði um skoðanir manna á sannindum og uppruna
sögunnar þykir mér þarflaust að telja.
Nú virðist það svo um Hrafnkötlu, að ekki sé auð-
gengt að því að rengja hana. Fátt ,er um heimildir til
beins samanburðar. Atburðunum er lýst með ber-
sýni og ýkjulaust. Þar eru engar tröllasögur, drauga-
sögur né fyrirburðir, ekkert skrum um afrek fslend-
inga erlendis, engin greinileg áhrif frá útlendum bók-
menntum og ekki heldur frá öðrum Islendinga sög-
um. Hvergi er látinn í ljós efi um, með hverjum hætti
atburðirnir hafi gerzt, allt er heillegt, fellt saman,
rökrétt og eðlilegt. Grunsemdir gilda lítið gagnvart
svona verki, því að hvar gengur hnífur rannsóknanna
í það?
En einu sinni fyrir 12—13 árum fór eg að hugsa
um, hvort ekki myndi vera hægt að gera sér nánari
grein fyrir veldi þeirraÞjóstarssona með því að athuga
aðrar heimildir um menn og ættir á Vestfjörðum.
1) Philological Society’s Transactions 1931—32, 61. — Eftir
að þessari ritgerð var lokið, barst mér í hendur grein, sem E. V.
Gordon hefur látið eftir sig í handriti og nú hefur verið prentuð
í Medium Ævum, Vol. VIII, 1939. Sumt í þeirri grein fer í mjög
svipaða átt og hér er haldið fram, en þó yfirleitt það skemmra,
að eg hef ekki séð ástæðu til þess að vitna til hennar eða breyta
neinu í ritgerð minni hennar vegna. — Það er auðsætt, að skoð-
anir E. V. Gordons á myndun íslendinga sagna hafa breytzt mjög
frá 1932 til 1938, er þessi lærði og skarpskyggni ungi fræðimað-
ur lézt fyrir örlög fram, til óbætanlegs tjóns fyrir íslenzk fræði í
Bretlandi.
2) Norges og Islands litteratur, 330—31.