Studia Islandica - 01.06.1940, Page 30

28
ur verið numinn af manni, sem var nýkominn frá.
Noregi og dæmdi landið eftir því, sem það leit út að
sumarlagi, í þlóma sínum. Þess eru ýmis dæmi, að
lönd, sem landnámsmönnum þóttu byggileg, brugð-
ust skjótt vonum manna og eyddust, t. d. Langavatns-
dalur, Geitland, Þórsmörk. Þegar á reyndi, hefur
Hrafnkelsdalur þótt harðindasveit, eins og saga hans
á síðari öldum sýnir. Hann er h. u. b. 1000 fet yfir
sjávarmál, vetrarríki hlýtur þar að vera mikið, beiti-
lönd hafa fljótt gengið úr sér við ágang búfjár og
skógarhögg og landið farið að blása upp. Það má
meira að segja kalla ósennilegra, að Hrafnkell hefði
numið dalinn eftir nokkurra vetra dvöl á íslandi, eins
og Hrafnkatla gerir ráð fyrir, en ef hann hefði að-
eins setið þar einn vetur áður, eins og Landnáma
segir.
Það má telja nokkurn veginn augljóst, að byggðin
í dalnum hefur verið farin að ganga mjög saman í
lok 10. aldar. Það sést bezt á því, að báðir sonarsynir
Hrafnkels hafa þá fengið sér staðfestur fyrir neðan
heiði. Meira og minna öruggar sagnir eru um harð-
indi mikil á íslandi um 975 (óaldarvetur hinn fyrri),
og væri líklegt, að Hrafnkelsdalur hefði aldrei rétt
við eftir þau. Og nóg var af harðindum á 11. og 12.
öld til þess að ganga nærri þessari fjallabyggð, m. a.
eldgosið í Trölladyngjum 1151. Ef Hrafnkelsdalur
hefði alveg verið kominn í eyði, þegar sagan var rit-
uð, væri það bæði skiljanlegra, að höfundur hefði
aldrei átt þar leið um og verið djarfari í því að nefna
þar staði og lýsa þeim eftir eigin ágizkunum.
Ef vér hverfum þá aftur að því, sem áður var sagt,
að Landnámu (fróðustu mönnum á 12. öld) sé betur
trúandi en Hrafnkötlu um nafnið á bæ Hrafnkels
goða, þá er samt eftir að athuga sambandið milli
Steinröðarstaða og Aðalbóls. Það kemur flestum sam-
an um, að á Aðalbóli sé eitt álitlegasta bæjarstæði 1