Studia Islandica - 01.06.1940, Side 11

9
stefna að öðru marki. Ef Hrafnkatla, sem getur ekkí
verið rituð fyrr en 300—350 árum eftir að atburðirn-
ir gerast, væri áreiðanleg í öllum aðalatriðum, þá
hlyti hún að hafa geymzt allan þennan tíma í nokk-
urn veginn föstu formi í arfsögnum. Hún er svo stutt
og samfelld, að hún hafði betri skilyrði til þess en
nokkur önnur íslendinga saga, sem eg kann að nefna.
Hún hefur engar vísur við að styðjast, svo að hún
væri þá sérstaklega glöggt dæmi þess, að arfsögn í
sundurlausu máli einungis hefði haldizt vel og lengi.
Og ef hún væri rituð að mestu leyti eins og hún hefur
verið sögð, þá er hún svo ágætt listaverk, að fyrir
því væri lítil takmörk, hverjar hugmyndir vér mætt-
um gera oss um þroska hinnar munnlegu sagnalistar.
Því kemur næst til greina að athuga, hvort sagan ber
þess nokkur óræk merki að vera skráð eftir munn-
mælum. Hefur hún myndazt smátt og smátt í þjóð-
sögnum, eða hefur einn maður samið hana?
Til þess að geta svarað þessari spurningu skynsam-
lega, er nauðsynlegt að gera nokkura grein fyrir
þeim listartökum, sem beitt er í meðferð efnisins. Lík-
ist hún alþýðlegri frásagnarlist, eða er hún af því tagi,
að eðlilegra sé að eigna hana einum höfundi, sem var
í senn mikið skáld og hámenntaður maður?
Þá skal þess að lokum getið, að ýmsum atriðum,
gárd og helligdom, vitnar Magnus Olsen í söguna: „Hrafnkell
Freysgode bodde f0rst pá Aðalból, men denne gárd mátte han
forlate, og han nedsatte sig i en annen bygd, pá Hrafnkelsstað-
ir“. Þetta dæmi verður litils virði, ef Hrafnkell hefur hvorki búið
á Aðalbóli né Hrafnkelsstöðum. En með því er vitanlega ekki
sagt, að niðurstaðan um aldur bæjarnafnanna, sem enda á
s t a ð i r, haggist, þó að þessa eina dæmis missi við. — Hrylli-
leg dæmi þess að þykjast vera að skrifa sögu (menningarsögu)
fornra tíma, en grauta saman hinum misjöfnustu heimildum
eftir kokkabók sagnfestukenningarinnar, má finna í Midgards
Untergang, eftir Bernhard Kummer, og Den nordiska religionen
och kristendomen, eftir Helge Ljungberg.