Studia Islandica - 01.06.1940, Side 28

26
flutzt niSur í Fljótsdal. Án þess að .eg hafi neina trölla-
trú á Brandkrossa þætti, þykir mér sennilegra, að
skýring hans sé nær sanni, að bærinn gæti verið
kenndur við Hrafnkel Þórisson (sbr. Njálu).
Þá verður að víkja að bústað Hrafnkels, sem Landn.
kallar Steinröðarstaði, en sagan Aðalból. V,el má
vera, að Aðalból hafi verið byggður bær á 13. öld, þó
að engar aðrar heimildir sé um það en Hrafnkatla.1)
Það ,er a. m. k. annar bærinn í dalnum, sem byggður
var upp síðar. Um Steinröðarstaði er allt ókunnugt,
nema það sem Landnáma segir. Öllum fræðimönn-
um virðist hafa komið saman um að trúa sögunni bet-
ur. Bendir ekki undir eins nafnið Aðalból á, að þar
hafi höfðingi dalsins búið? Það gerir það einmitt svo
greinilega, að full ástæða var fyrir höfundinn að víkja
þar frá Landnámu, einkum ef Steinröðarstaðir hafa
verið komnir í eyði, ,en Aðalból verið í byggð á hans
dögum. Hitt er drjúgum ósennilegra, að heimildar-
maður Landnámu hefði farið að finna upp annað
nafn í stað Aðalbóls, og það nafn, sem engri skýr-
ingu varð á komið. Ef hér væri um tvær getgátur að
ræða og líkingu mætti taka af lesháttagreiningu
handrita, myndi eg kalla Aðalból Lectio facilior
og Steinröðarstaði lectio difficilior. Steinröð-
arstaðir er af þeirri tegund fróðleiks, sem vekur traust
með því að vera óskiljanlegt sem tilbúningur.
Til þess að átta sig betur á þessu og ýmsu öðru í
sögunni verður að drepa lauslega á byggðarsögu
Hrafnkelsdals. Sagan nefnir ekki bæjatölu í dalnum,
en gerir þar auðsjáanlega ráð fyrir talsverðri byggð.
Brandkrossa þáttur segir, að þar hafi verið nær 20 bæ-
ir, og aðrar sögusagnir 14. Þetta eru auðvitað ýkjur,
líkt og um byggðina í Örnólfsdal í Hænsa-Þóris sögu.
Hrafnkatla nefnir fjóra bæi í dalnum með nafni, Að-
1) Fljótsdæla tekur nafnið einungis eftir Hrafnkötlu.