Studia Islandica - 01.06.1940, Page 55

53
frásögum einstöku íslenzkra alþýðumanna, sem eru
nokkurn veginn ósnortnir af bóklegri menntun. Þar
er efnismeðferðin snubbótt og oft óhöndugleg, tilsvör-
in lotustutt, og þeim, sem vanir eru fyllra og heflaðra
bóklegum stíl, finnst frásagan eins og ágrip, þó að
hún hafi aldrei verið öðruvísi. Hins vegar var svo
hinn erlendi klerkastíll, breiður, flókinn og um-
svifamikill. íslendingum lánaðist, — bæði fyrir
þekkingu sína á latnesku bókmáli og þýðingar úr
því á íslenzku allt frá því um 1100, — að skapa
sér sögustíl úr þessum tveimur andstæðum og
sameina í honum mikið af einfaldleik hins dag-
lega máls og fyllingu hins bóklega. í sumum af hin-
um elztu sögum má sjá þess merki, að höfundarnir
geta ekki samræmt þessar andstæður. Ef vér athug-
um t. d. Heiðarvíga sögu, er munurinn á framsetningu
í ýmsum köflum furðu mikill. Eftir að ráðagerðum
Þórarins spaka og suðurferðinni hefur verið lýst með
ótrúlegri nákvæmni, kemur hin stuttaralega frásögn
þess, sem gerist, þegar Barði kemur norður frá víg-
unum. Þar er eins og skíni í nakið berg við hliðina á
landi með ríkum gróðri. En þetta berg er ekki blásið
upp. Það hefur aldrei verið klætt. Það ,er líkast því
sem höfundurinn sé þreyttur eftir hið mikla átak und-
anfarinna lýsinga og láti nú á kafla söguefni munn-
mælanna standa að mestu leyti í nekt sinni. Eftir því
sem líður á 13. öldina, verður jafnvægið meira. Snorri,
sem ritar konunga sögur sínar eftir ýmsum eldri heim-
ildum með sundurleitan stíl, markar þar stærsta spor-
ið. Hann styttir og lengir á víxl, færir helgisögurnar
úr rykkilíni hins lærða stíls og sníður þeim einfald-
ara búning og þó prýðilegan, en dubbar fátæklegri
heimildir upp til samræmis við hinar. Það er nokkurn
veginn Ijóst og myndi samt vera enn ljósara, ef fleiri
af hinum eldri sögum væri til í upphaflegri mynd og
ekki styttar og slípaðar af eftirriturum (sbr. t. d.