Studia Islandica - 01.06.1940, Side 61

59
aldarinnar mælikvarði manngildisins. Sómatilí'inn-
ingin, að bíða enga hneisu, ,er uppistaðan í flestum
deilum þeim, sem sögurnar fjalla um, og lyftir hin-
um lítilfjörlegu tilefnum upp í hærra veldi. Það er
betra að deyja með sæmd en lifa við skömm. Hrafn-
keli fer svo, að hann kýs lífið, mest vegna sona sinna,
ef hann skyldi geta komið þeim til manns. En samt
er hitt í því fólgið, að hann treystir á sjálfan sig, að
hann geti síðar rétt hlut sinn og þurrkað af sér smán-
ina. Hann velur hið erfiðara hlutskipti, þvert ofan í
hetjuhugsjón aldar sinnar.
En einmitt við þessa raun vex hann, báðir eðlis-
þættir hans taka nýjum þroska. „Var nú skipan á kom-
in á lund hans. Maðrinn var miklu vinsælli en áðr;
hafði hann ina sQmu skapsmuni um gagnsemð ok
risnu; en miklu var maðrinn nú vinsælli ok gæf ari
ok hœgri en fyrr at ollu“. Hann hefur tamið ofsann,
kann sér b.etra hóf. Þetta kemur ljósast fram, þegar
hann síðar á alls kostar við Sám. Hann segir þá upp
gerð í málum þeirra, sem eftir atvikum er réttlát og
skapleg. En kynni þau, sem hann hafði komizt í við
ofuroflið, gera hann í senn varkáran og miskunnar-
lausan. Eftir því, sem sagan lýsir uppgangi hans og
ríki á Hrafnkelsstöðum, hefur ekki liðið á löngu þang-
að til hann hefði átt að geta sætt færi til þess að jafna
á Sámi. En hann bíður. Hann veit, að Eyvindur, bróðir
Sáms, er utanlands og líklegur til mikils þroska. Hann
vill ekki eiga á hættu, að hann komi sér í opna skjöldu
og hefni Sáms. Þetta er skýrt í orðum Þorgeirs Þjóst-
arssonar viðSám: ,,Er þat nú auðsét,hverr vizkumunr
ykkarr hefir orðit, er hann (o: Hrafnkell) lét þik
sitja í friði ok leitaði þar fyrst á, er hann gat þann
af ráðit, er honum þótti þér vera meiri maðr“. Víg
Eyvindar er fyrst og fremst öryggisráðstöfun. Hrafn-
kell drepur hefndina, möguleikann til hefnda, áður
en hann vinnur það verk, sem hefnd hefði getað kom-