Studia Islandica - 01.06.1940, Page 73

71
tekin fram yfir sjálfa Landnámu. AS mestu leyti hafði
þetta verið tekið trúanlegt, rannsóknarlaust, út frá
almennum skoðunum: sagan var reist á arfsögnum,
því hlaut hún að eiga rætur sínar að rekja til sögu-
legra atburða; — sagan var, að frá teknum nokkur-
um smáatriðum, áreiðanleg, en það sýndi aftur traust-
leik arfsagnanna. f einstökum atriðum hafði þó ver-
ið reynt að færa rök að sannindum sögunnar, .eink-
um út frá örnefnum og bæjanöfnum og með dálitl-
um fornleifarannsóknum. Þarna var flest reist á trú,
en ekki skoðun, og þar sem skoðunin kom til, var hún
líka reist á trú (haugur Hrafnkels) eða löguð eftir
trúnni (Freyfaxahamar o. s. frv.). En var nú við því
að búast, að almennar niðurstöður fræðimanna um
íslendinga sögur væri gildar, ef forsendurnar voru
víða af þessu tagi, er þeim gat skjátlazt svona greypi-
lega um einstaka sögu? Þegar eg stundum hér að
framan hef gripið á veilum eða fjarstæðum í ritum
ýmissa eldri fræðimanna um söguna, jafnvel Sigurð-
ar Vigfússonar, hefur það ekki verið af neinni löng-
un til að gera lítið úr þessum mætu mönnum. Það hef-
ur verið gert í viðvörunar skyni, því að mikið af trúnni
á sannindi íslendinga sagna er reist á röksemdum,
sem eru álíka haldlitlar, ef þær eru krufðar til
mergjar.
2) Hrafnkatla er sú Islendinga saga, sem mér
hefur reynzt auðveldust að muna og endursegja til
skemmtunar. Hún hefur líka þráfaldlega verið tek-
in sem ljómandi dæmi hinnar munnlegu sagnalistar.
Það getur hver sem vill spreytt sig á því að endur-
segja Hrafnkötlu og Droplaugarsona sögu (sem sjálf
hefur inni að halda vitnisburð um að vera rituð eftir
frásögn eins manns, þó að þau ummæli megi skýra á
fleiri vegu og um þau deila) og reyna, hvor er þjálli
í meðförum. Fer það þá að verða svo fjarstætt að
halda, að ýmislegt það í fornsögunum, sem nútíma-