Studia Islandica - 01.06.1983, Blaðsíða 111

109
frekara viðnám. Annars er athyglisvert að þegar hin eig-
inlegu Fróðárundur eru komin af stað er lítið rúm lengur
fyrir mannlýsingar. Svið mannlífsins þokar fyrir sviði
hins yfirnáttúrlega.
14.3. Næst því að rekkjubúnaðurinn var brenndur
skyldi „sœkja þá menn alla í duradómi, er aptr gengu“.
(E 151). Þá „stefndi Kjartan Þóri viðlegg, en Þórðr kausi
Þóroddi bónda, um þat, at þeir gengi þar um hýbýli ólofat
ok firrði menn bæði lífi ok heilsu“. (E 151). Hefur ekki
þótt tilhlýðilegt að Kjartan stefndi föður sínum. Farið
var að öllu eins og á venjulegum þingadómum, segir í
sögunni, en duradómar, sem aðeins koma fyrir hér og á
öðrum stað í Eyrbyggju (og Sturlubók Landnámu eftir
þeim stað), voru einkadómar, og taldir leifar eldri réttar,
frá þeim tíma er þingadómar voru ekki orðnir fastir í sessi.
(Sjá Maurer 1896, 31-48). Nú var sóttur hver af öðrum,
og er dómsorði var lokið á hvem og einn, stóð sá upp og
mælti einhver þau orð, sem á fannst að „nauðigr losnaði“,
og gekk út síðan. Em tilfærð orð allra þeirra sem getið
hefur verið sérstaklega að gengju aftur. Þórir viðleggur
mælti: „Setit er nú, meðan sætt er“, sauðamaður sagði:
„Fara skal nú, ok hygg ek, at þó væri fyrr sœmra“, og
Þorgríma galdrakinn: „Verit er nú, meðan vært er“. Síð-
astur var sóttur Þóroddur bóndi, hann mælti: „Fátt hygg
ek hér friða, enda flýjum nú allir“. (E 152). Allar þessar
afturgöngur svara í stuðluðu máli, í samræmi við venju.
(3.1.). Þó sker svar sauðamanns sig úr fyrir það, hvað
það er miklu óreglulegra en hin svörin. Gæti það rennt
stoðum undir þá tilgátu, að hans þáttur sé tiltölulega nýr
í Fróðárundrum, enda væri þama greinileg þrítala með
áherslu á síðasta liðinn, ef hann væri ekki.
Enda þótt málsókn gegn afturgöngum komi ekki
víðar fyrir, fellur hún vel inn í kerfi fomíslenskrar
draugatrúar með því að hún skipar dauðum mönnum á
sama bás og lifandi. Þannig er viðurkennt áframhald lífs